Ümit Dinçer ile uzmanlık alanlarından biri olan Tarsus Çatalburun av köpekleri ile ilgili bir söyleşi yaptık. Çatalburun'larla ilgili bir kitabı olan Ümit Dinçer, Çatalburun köpeklerinin kökeni, ırk standartları ve karakter özellikleri ile bilmek istediğiniz tüm soruların cevabını Havhav.com üyeleri için verdi.
Önce sizi tanımak istiyoruz. Tarsus çatalburun av köpekleri isimli bir kitabınız var. Aynı zamanda biyologsunuz ve etololoji üzerine teziniz var. Şimdiye kadar başka neler yaptınız?
Anadolu Ünivertesi Biyoloji bölümü mezunuyum, Osmangazi üniversitesinde zooloji bölümünde master yaptım, aynı üniversitede dil yeterlilik sınavından dolayı doktoramı yarım bıraktım. MEB’de 14 yıldır öğretmenim , kuşlar ve köpeklerle ilgili farklı araştırmalarda yer aldım, Çatalburunlarda bunlardan biri...
Çatalburun köpekleri ile nasıl tanıştınız ve uzman oldunuz?
Çatalburun köpekler Tarsus’ta çok önceden beri tanınan bir av köpeği ırkıdır(1930’lardan kayıt vardır) ,kaynaklarda geçmeyen bir ırktır.Yöresel olarak bilinip beslenmelerine karşın , çukur ova dışında pek bilinmezlerdi.Özellikle meraklı avcılarca beslendiklerini bilmekteyiz. Bende bir köpek meraklısı olarak uzun yıllar Çatalburun besledim.Fakat kaynaklarda geçmediğini gördüğümde ve bu konu hakkında herkesin farklı şeyler söylediği bir ortamda, yazılı kayıtlar ve bilimsel bir araştırma olmadığını fark ettim. Öğrencilerimle birlikte bir araştırma projesi tasarladık ve uyguladık. Tarsus belediyesi bize araç yardımında bulundu, yaklaşık 225 köy dolaştık ve Tarsustaki çatalburunların hemen hepsini fotoğrafladık ve ölçüm sonuçlarını kaydettik. Bilimsel yöntemlerle yapılan ölçüm ve değerlendirmeleri ile ırkın profilini net olarak ortaya koymak mümkün oldu. Bu çalışma TUBİTAK bilimsel proje yarışmasında Türkiye liseler arası Biyoloji dalında Türkiye birincisi oldu.
Çatalburun köpeklerinin kökeninden ve günümüzdeki durumundan bahsedermisiniz?
Çatalburunların kökeni tam olarak belli degil. 1600’lü yıllardan luur müzesi tablo kayıtlarından elimizde farklı belge niteliğinde bilgiler var. Çatalburunlar şu anda İspanyada mevcut ve adlarıda navaro pointer fakat navarrolar Tarsus çatalburunlarla birebir örtüşen bir ırk değil, fakat benzer yanları çok fazla.Navarroların kökenlerine baktığımızda emevi abbasi dönemine kadar gidiyoruz, iber yarım adasına arapların bu ırkı getirdiğini ispanyollar kabul etmekte. Şimdi çatalburunlar iberyaya Türkiye’den mi gittiler , yoksa oradan buraya mı getirildiler , yoksa yaklaşık aynı zamanlarda iki farklı yerde iki farklı ırkmı geliştirildi? Maalesef bunları yanıtlamak zor! Ancak DNA testleri yapılarak navarrolar ile çatalburunlar arasındaki genetik bağ çözümlenebilir. Günümüzde Navarro pointerler sadece ispanyada bilinen lokal bir ırktır. Maalesef Tarsus çatalburunlarda sadece çukurovada bilinen ve yeni yeni Türkiye’de tanınan bir ırktır. Kesinlikle tescil ve saflaştırma çalışması gerektiren bir durumdadır. Bu ırk için en tehlikesi ise köpeğin özellikleri dikkate alınmadan hemen bir çatalburun sahibi olmaya kalkan maymun iştahlı meraklılardır. Sonuçta ırka en büyük zararı bu ırkı ticari bir meta yapan mantık vermektedir... Emniyet teşkilatı çatalburunları hassas koku yeteneginden dolayı alarak çoğaltmış ve kullanmaktadır.Çatalburunların bu günkü sorunu maalesef ırk sabitleme işlemlerinin süratle yapılmaması ve bu ırkın yurt dışına yeterince tanıtılmamasıdır. Bizim sahip çıkmadığımız değerlere başkalarının çıkmaları düşünülemez...
Çatalburun köpekler saflıklarını koruyabilmişler midir?
Çatalburunların günümüze kadar gelmelerini bilinçli avcılara borçluyuz. Fakat günümüzde maalesef orijinal çatalburunlar oldukça az. Çünkü iyi av yapıyor diye farklı ırklarla çiftleştirmeler yapıldıgı için ırk süratle bozulmakta. Bir diğer sorunda çatalların ticari yönü. Talep oldugu için ve farkedilmediği için maalesef çatalburunlar pointer yada kurtzaharlarla melezlenmekte. Yavruluklarında melez oldukları tam olarak algınamayan melezler sonuçta çatalburunların bozulmalarına yol açmakta.
Irk standartları nelerdir?
Çatalburunların ırk standartlarını kitabımda ayrıntıları ile bulmak mümkün ve pek çok ayrıntı var. Kısaca özetlenecek olursa çatallar basık ve kısa köpeklerdir. Cidago(kürek kemikleri hizasının yerden yüksekliği ) yaklaşık 50-58 cm kadardır(erginde). Kilo ise yaklaşık 19-22 kadardır. Renk sabitliği yoktur.Burun küreleri birbirinden 0,5- 1,5 cm kadar açık olabilir. Asla dudak yırtık degildir. Başlarında simetrik olarak kafayı iki eşit parçayı ayıran iz bulunur.
Davranış özellikleri ile ilgili okuyucularımızı aydınlatabilir misiniz?
Tarsus çatalburunlar pointerlere çok benzerler. Davranış özellikleride benzer.Sahiplerine aşık köpeklerdir. Koku hassasiyetleri mükemmeldir. Ev içi beslenmeye pek müsait görülmemekle birlikte, bahçe içinde daha iyi bakımları mevcuttur.Her gün yürüme ihtiyaçları vardır. Hareketli ve ilgi isteyen köpeklerdir.Saldırgan degillerdir. Hassas hayvanlardır. Kolay etkilenirler ve sahiplerine çok baglanırlar.
Saf bir çatalburun köpeğinde aranması gereken en önemli özellikler nelerdir?
Çatalburunlarda , her saf ırkta oldugu gibi pedigri çok önemlidir. Anne baba ve daha önceki akrabaların özelliklerini bilmekte fayda vardır. Çatalburunların ilk bakışta kafa yapıları dikkat çeker. Başta kafayı eşit simetrik ikiye ayıran iz bulunmalıdır. Burun delikjleri simetrik ve birbirinden ayrı olmalıdır. Bu ayrıklık bir çizgi veya veya daha fazla olabilir. Vücut basık ve kısa olmalıdır. Pointer büyüklügünde çatalburun olmaz. Çatalburunlar daha kısa boylu köpeklerdir. Boyları yüksekse mutlaka melezlik düşünülmelidir. Vücut silindirik ve toplucadır. Kulaklar büyük ve sarkıktır , uçları yuvarlaktır. Asla sivri kulak ucu bulunmaz. Göz renkleri genelde bal sarısıdır veya kahve tonlarıdır. Tüy yapıları kısa ve incedir. Uzun tüy kesinlikle melezlik işaretidir.
Çatalburun köpekleriyle ilgili eklemek istediğiniz ya da meraklısı olan okuyucularımıza önermek istediğiniz bir şey var mı?
Bir Türk köpek ırkı olarak sahip çıkılması ve geliştirilmesi gereken çatalburunları karalamak yerine daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyacımız var diye düşünmekteyim. Irkın koruma altına alınması ilk yapılması gereken işlem bence. Elinde çatalburun bulunan lütfen ırkı bozmasın ve aynı ırktan çiftleşmelerle saf yavrular çoğaltsınlar ve değerlerinide bilsinler... Herkese saygılarımla...
KAYNAK:HAVHAV GÜNDEM-20.05.2008
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder