ŞOK:
Şok, kan akışında ve iç organlara giden oksijende ortaya çıkan değişikliğe vücudun karşılık vermesidir.
-Ani kan kaybı
-Tramvatik yaralanma
-Kalp yetmezliği
-Ciddi alerjik reaksiyon (anifilaktik şok)
-Organ hastalığı
-Vücutta dolaşan bir enfeksiyon (mikroplu şok) sonucu meydana gelebilir. Şokun 3 aşaması vardır ki bunlar çok değişik, farklı görünebilir.
İlk şok:
Vücut, azalan sıvı akımını ve dokulara giden oksijeni telafi etmek için harekete geçer (girişimde bulunur).
Belirtileri:
1-Artan kalp hız ı ( Normal kalp atış hızı oranları bilinmeli.. )
2-Kalp atışlarının normalden artan yoğunluğa ulaşması .(kalp küt küt atıyor olarak hissedilir.)
3-Mukus zarları normalden daha kırmızı görünebilir.(bu mikroplu şokta yaygındır)
4-Bir ile iki saniyelik kılcal damar yeniden dolum süresi ( kılcal damar yeniden dolum zamanı bilinmeli.)
5-Vücut sıcaklığı düşük olabilir veya mikroplu şok durumunda yüksek olabilir.
Şokun orta aşamaları:
Vücut kan ve oksijen eksikliğini telafi etmede zorluk çekmeye başlar.
Belirtileri:
1-Vücut ısısının düşmesi. Tüysüz bölgeler dokunulduğunda soğuk hissedilebilir. ( normal sıcaklıklara bilinmeli.)
2- Zayıf nabız.
3-Kılcal damar yeniden dolum süresi uzar.( kılcal damar yeniden dolum zamanı bilinmeli.)
4-Kalp hızı artar .( normal kalp ve nabız oranına bakınız.)
5-Mukus zarlarıdonuk bir renktedir.
6-Depresif zihin durumu.
7-Soğuk organlar.
Son aşama veya Son şok:
Bu aşama vücudun artık, hayati organlara giden kan akışı e oksijen eksikliğini telefi edemediğinde oluşur.
Belirtileri:
—Yavaş solunum hızı ( normal solunum oranlarına bakınız.)
—Yavaş kalp hızı( normal kalp ve nabız oranlarına bakınız.)
—Depresif zihin durumu veya bilinçsizlik.
—Kılcal damar dolum süresinin uzun olması
—Nabzın zayıf veya hiç olmaması.
Kalp akciğer tutukluğu (nefes alamama) ortaya çıkabilir. Kalp masajı uygulamak için hazırlanın. Şok halinde olan veya şok halinde olduğundan şüphelenen hayvan derhal hayvan hastanesine götürülmeli.
İlk Yardım
1-Olabilecek kanamayı kontrol edin.
2-Termal bir battaniye kullanarak hayvanı sıcak tutun. Battaniyeyi hayvanın vücuduna sarın.
3-Arka ucun altına battaniye yerleştirerek, arka ucu az miktar kaldırın.
NOT: Bel kırıklığından şüpheleniyorsanız bunu yapmayın.
4-Hemen bir veteriner kliniğine götürün.
BOĞULMA
Nedenleri:
Boğaza takılan yemek, oyuncak veya başka bir nesneler.
Kendi kusmuğunu yutan hasta hayvan.
Boyun ya da boğaz bölgesi travması.
Üst solunum yolu hastalığı.
Alerjik bir reaksiyondan dolayı dilin şişmesi.
Belirtileri:
—Hayvan nefes alamaz.
—Nefes almak için mücadele veya nefes nefese kalmak.
—Gürültülü soluma sesleri .(sesli solunum)
—Gerginlik.
—Diş etleri mavi ya da beyaz olabilir.
—Ham deri ve top gibi nesnelerle oynama ya da çiğneme.
İlk yardım: Özellikle bilinci açık veya bilinç yarı açık bir hayvan üzerinde çalışıyorsanız, ısırılmamak için dikkatli olun.
1-Ağzını açın ve nesneyi hissedip çıkarıp çıkaramayacağınızı anlamak için parmağınızı bir yandan diğer yana gezdirin (parmağınızla tarayın) nesneyi boğazın içine itmemek ya da ısırılmamak için dikkatli olun.
2- Herhangi bir nesneyi, kusmuğu veya arada bulunan yabancı maddeyi çıkararak öne doğru çekin.
3-Eğer hayvan rahatlıkla taşınabilecek ve sarkıtılabilecek kadar küçük ise, başı aşağıya sarkacak (gelecek) şekilde, kalça kısmından tutarak hayvanı sarkıtın.
4-Eğer hayvan, havada asılı gibi durdurulamayacak kadar büyükse, arka bacaklarını havaya kaldırın.(aynı tekerlekli el arabası gibi) böylece baş aşağıya sarkar. (aşağı doğru asılı durur) ( yani arka bacaklar havaya kaldırılıyor.)
5-Nesne, bunu yaparak çıkmazsa, şunları uygulayın:
—Hayvanı ayakta durdurun ya da yatırın.
—Kollarınızı hayvanın beli etrafına yerleştirin.
—Ellerinizi yumruk yapacak şekilde kapatın ve yumruğu son kaburga kemiğinin hemen arkasına yerleştirin.
—Hızlı ve çabuk bir şekilde bu yumruğu 5 kez yukarı doğru iterek karın bölgesine basınç uygulayın.(bu, boğazda kalan maddeleri, çıkarmak içim genellikle insanlara uygulanan “Heimlich manevrası” ne benzer)
—5 soluk için suni solunum uygulayın.
6-Nesneyi çıkarmada bu başarılı olmazsa, elinizin düz kısmıyla, omuz kemikleri arasına “keskin darbe” uygulayın, sonra karın bölgesine ait basınç uygulamalarına devam edin.
7-Nesneyi çıkarıp çıkaramayacağınızı veya nesnenin tek başına çıkıp çıkmadığını anlamak için, parmağınızla hayvanın ağzını dikkatlice tarayın.
—Nesne çıkınca, itmeleri durdurun ve derhal hayvanı, veteriner kliniğine götürün.
—Hırlayan bir hayvanın ağzına parmaklarınızı yerleştirmeyin.
KANAMA:
Yara düzenli bir şekilde kan fışkırtıyorsa, bu arterlerin kanadığını gösterebilir. Arterleri kanaması, durdurulması daha zor olandı, daha hızlı kanar ve bir damarın kanamasından daha çık kan kaybına sebep olur, Kan daha yavaş sızmaz ise bir damarın kanadığını gösterir ki bu durdurması daha kolay ve daha az tehlikelidir.
İlk yardım:
1-Lâteks eldivenler giyerek; sargı bezi, havlu veya başka bir kumaşı kanayan bölgenin üzerine koyun ve direk basınç uygulayın. Eğer kumaş batarsa, kaldırmayın(pıhtıya zarar verebilirsiniz ki bu vücudun kanamayı durdurmadaki girişimidir) fakat başka bize bez daha koyun gerekirse devamlı bunu yapın. Direk basınç hayvan hastanesine ulaşana kadar, kanamayı durdurmanın en güvenli yoludur.
2-Kanama durmadıysa ve kan fışkırıyorsa, yaranın üzerine direk basınç uygulamanın yanı sıra, elinizle bölgeyi yaranın üzerinde (yani daha yükseğinde) tutun. (böylelikle bölgeye giden kan damarının yolunu kapatmış olursunuz) kan yoğun bir şekilde akıyor ancak fışkırmıyorsa, kan damarlarının yolunu kapatmak için bölgeyi kanamanın olduğu yerin hemen altında tutun.
3-Eğer yaranın üzerinde veya aşağısında tutmak kanamayı durdurmazsa, basınç bandajını uygulayın.
—Sargı bezini veya başka bir yumuşak kumaş parçasını kanamayı durdurmaya yetecek sıklıkta yaranı etrafına sarın. Bir bant ile kapatın.
—Çok sıkı yapmayın. Bir uzuv üzerinde çalışıyorsanız, sürekli olarak ayak parmaklarının şişmesini veya soğuyan parmakları kontrol edin. Bunlar bandajınızın çok sıkı olduğunu gösterir ki bu durumda onu gevşetmeniz gerekecektir.
4-Eğer uzuv kırık değilse, direk basınç uygulamaya devam ederken, uzuv kalp seviyesinin üstüne doğru yükseltin
5-Üstteki tekniklerin hiçbiri işe yaramazsa, basınç noktalarına el- basınç uygulamasına başvurun.
Basınç noktası tekniği:
Basınç noktaları kan damarlarının geçtiği bölgelerdir; onlara el basıncı uyguluyorsanız, kanama durur
—Basınç noktası tekniğini kullanmak için, uygun basınç noktasına sıkı, eşit basınç uygulayın
—Ön uzuvlardaki kanama: Üç parmağınızı, kanayan uzvun olduğu bölgedeki koltuk altının üstüne ve içine yerleştirin
—Arka uzuvlardaki kanama: Üç parmağınızı, kanayan uzvun olduğu bölgede, bacağın vücut duvarı ile birleştiği yer olan iç uyluk bölgesine yerleştirin .
—Başın kanaması: Üç parmağınızı, kanamanın olduğu yerin altındaki ve aynı yandaki alt çenenin tabanına (kulağın hemen altındaki açı) yerleştirin.
—Boyun kanaması: Üç parmağınızı, yaranın hemen altına, kanamanın olduğu boyun tarafındaki soluk borusunun(yuvarlak ve sert hissedilir.) yanındaki yumuşak girintiye yerleştirin.
—Kanamayı kontrol altına almak için basınç noktalarını kullandığınızda, en az her 10 dakikada birkaç saniye, basınç az miktar uygulayın bu, uzun süreli hasarı engelleyecektir.
—Hayvanın yaşamının doğrudan bir tehlikede olduğunu hissetmedikçe, baş yaralanmasından şüphelendiğiniz herhangi bir hayvana “buyun basınç noktası’nı” uygulamaktan sakının. Solunumu kısıtlamadığından emin olun.
Turnike tekniği:
Sadece uzuvlar üzerinde kullanın- asla boynun etrafına turnike yerleştirmeyin. Bu teknik, çok hasara neden olabilir ve ölüm-kalım durumunda son olarak kullanılmalıdır. (örneğin, hayvan bilincini yitirecek kadar kan kaybettiğinde)
1-Bir kumaş parçasını veya sargı bezini (yaklaşık 5 cm kadar) kanayan bölgenin yukarısındaki uzvun etrafına iki kere sarın.
2-Düğüm atmayın.
3-Sargı bezini ya da kumaş parçasını bezin (kumaşın) her bir ucunu çubuk gibi sert bir nesneye sararak sıkılaştırın.
4-Çubuğu yavaşça ve kan akışını durduracak şekilde döndürün. Haberdar olabilesiniz diye, turnikenin üzerindeki şeride zamanı yazın.
5-Uzun süreli doku hasarını önlemek için, en az her 10 dakikada bir birkaç saniye bağ gevşetilmelidir.
6-Kanın durdurulmasından dolayı hayvanın uzvunu kaybedileceğinin farkında olun
—Basınç noktaları ve turnikeler, ölüm- kalım durumunda kanamayı durdurmak için sadece son çare olarak kullanılmalıdır, çünkü bölgeye giden kan akışının devamlı düşürülmesi ( devamlı azaltılan kan akışı ) ciddi hasara yol açabilir.
İ.SERDAR SAYAR
Vet.hekim-ADANA
Yararlanılan kaynaklar:
American cross ve Project paws dernekleri ve cross ınstructors
SN.Eğitmen İlhan SAVTUR,çevirmen
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder