KÖPEK EĞİTİMİ " ALTERNATİF KÖPEK EĞİTİMLERİNDEN CLICKER "

Clicker ile neler yapılabilir?

Clicker, pozitif pekiştirme ile yapılan köpek eğitiminde yardımcı bir araçtır. Buna bir pekiştirici ve işaretleyici diyebiliriz. Köpeğin yaptığı bir davranışın doğru anını işaretleyen ve köpeğin yaptığı işin doğru olduğunu anlamasını sağlayan, yani pekiştiren bir araçtır.

Clicker köpeğin yaptığı davranışı pekiştirerek bu davranışın daha sıklıkla yapılma olasılığını arttırır. Eğer köpeğin yaptığı bir davranışı cliker ile yakalayıp bunu tekrarlarsanız daha sonra bu davranışı köpeğe istediğiniz zaman yaptırabilirsiniz. Operant şartlanmada davranışın ilk önce köpek tarafından yapılması ve sonrada pekiştirilmesi gerektiğinden, cliker ile köpeğe herşeyin öğretilmesi ilk bakışta olanaksız gibi görünmektedir. Fakat uygulanacak birkaç yardımcı teknikle bu da aşılabilmektedir.

Köpeğe yaptırmanız gereken hareketi, onu çeşitli oyunlarla veya hedef çubuğuyla yönlendirerek istediğimiz pozisyona getirir ve sonrada clicker ile bunu pekiştiririz (sabitleriz). Bu işlemlere devam ederek o davranışı köpeğe öğretmiş oluruz.

Köpeğe dokunulmadan istenilen davranışlarda bulunmasını sağlamak bir yerden sonra köpek sahibinin yaratıcılığına kalmıştır.

Pozitif köpek eğitiminde yaş sınırı yoktur. Köpek eğitime 2-3 aylıkken başlayabilir. Eğitim köpeğin boynuna bir tasma takılmadan, zorlanmadan yapılacağı için köpeğin çok yavru olması onun eğitimden kaçmasına neden olmaz, bilakis bu eğitim onun için bir oyun olacaktır. Fakat bu yaşda bir köpeğe boğma tasma takamazsınız, onu zorlayamazsınız, köpek bu yaşlarda boynuna takılan tasmalardan ve zorlamalardan korkar ve karşıt refleks gösterir onun içindir ki klasik yöntemle, boğma tasmalar ve zorlama ile eğitim yapan eğitimciler köpeğin 6 aylık olmadan eğitilemiyeceğini iddia ederler. Köpeğin doğasında olan karşı itme refleksi köpeğin tasmayı reddetmesine sebep olur. Bu refleks insanlarda da vardır.

Biri sizi iterse sizde zıt yöne doğru karşı koyma ihtiyacını duyarsınız. 2-3 aylık bir yavruyu önünüze koyun ve göğsünden tutup hafifce kendinize doğru çekin köpek hemen karşı koyup ayaklarını ileri uzatıp geri gitmek isteyecektir. Aynı şeyin tersini yapın köpeği arkasına doğru itin bu seferde size doğru kendini itecektir. Bunu yanlara ve aşağı bastırarakda denerseniz aynı tepkiyi alırsınız.

Clicker, pozitif pekiştirme ile yapılan köpek eğitiminde yardımcı bir araçtır. Buna bir pekiştirici ve işaretleyici diyebiliriz. Köpeğin yaptığı bir davranışın doğru anını işaretleyen ve köpeğin yaptığı işin doğru olduğunu anlamasını sağlayan, yani pekiştiren bir araçtır.

Clicker köpeğin yaptığı davranışı pekiştirerek bu davranışın daha sıklıkla yapılma olasılığını arttırır. Eğer köpeğin yaptığı bir davranışı cliker ile yakalayıp bunu tekrarlarsanız daha sonra bu davranışı köpeğe istediğiniz zaman yaptırabilirsiniz. Operant şartlanmada davranışın ilk önce köpek tarafından yapılması ve sonrada pekiştirilmesi gerektiğinden, cliker ile köpeğe herşeyin öğretilmesi ilk bakışta olanaksız gibi görünmektedir. Fakat uygulanacak birkaç yardımcı teknikle bu da aşılabilmektedir.

Köpeğe yaptırmanız gereken hareketi, onu çeşitli oyunlarla veya hedef çubuğuyla yönlendirerek istediğimiz pozisyona getirir ve sonrada clicker ile bunu pekiştiririz (sabitleriz). Bu işlemlere devam ederek o davranışı köpeğe öğretmiş oluruz.

Köpeğe dokunulmadan istenilen davranışlarda bulunmasını sağlamak bir yerden sonra köpek sahibinin yaratıcılığına kalmıştır.
Pozitif köpek eğitiminde yaş sınırı yoktur. Köpek eğitime 2-3 aylıkken başlayabilir. Eğitim köpeğin boynuna bir tasma takılmadan, zorlanmadan yapılacağı için köpeğin çok yavru olması onun eğitimden kaçmasına neden olmaz, bilakis bu eğitim onun için bir oyun olacaktır.

Fakat bu yaşda bir köpeğe boğma tasma takamazsınız, onu zorlayamazsınız, köpek bu yaşlarda boynuna takılan tasmalardan ve zorlamalardan korkar ve karşıt refleks gösterir onun içindir ki klasik yöntemle, boğma tasmalar ve zorlama ile eğitim yapan eğitimciler köpeğin 6 aylık olmadan eğitilemiyeceğini iddia ederler. Köpeğin doğasında olan karşı itme refleksi köpeğin tasmayı reddetmesine sebep olur. Bu refleks insanlarda da vardır. Biri sizi iterse sizde zıt yöne doğru karşı koyma ihtiyacını duyarsınız. 2-3 aylık bir yavruyu önünüze koyun ve göğsünden tutup hafifce kendinize doğru çekin köpek hemen karşı koyup ayaklarını ileri uzatıp geri gitmek isteyecektir.

PEKİŞTİRME VE CEZALANDIRMA
Organizmanın öğrenmesinde iki tane ana uyarıcı unsur vardır. Bunlar pekiştirme ve cezalandırmalardır.
Pekiştirmeler davranışın artmasına sebep olurlar, cezalandırmalar ise azalmasına.
Pekiştirme ve cezalandırmalar da pozitif ve negatif olarak ikiye ayrılmaktadırlar.
Pozitifi birşeyi başlatmak veya sunmak olarak, negatifide birşeyi sonlandırmak veya ortadan kaldırmak olarak tanımlayabiliriz.

PEKİŞTİRME
Davranışı arttırırCEZALANDIRMA
Davranışı azaltırPOZİTİF
Başlatmak veya sunmakİyi birşey başlatılır veya sunulur.Kötü birşey başlatılır veya sunulur.NEGATİF
Sonlandırmak veya ortadan kaldırmak
Kötü birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır.İyi birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır.

POZİTİF PEKİŞTİRME:
Pozitif pekiştirmede iyi birşey başlatılır veya sunulur. İyi birşeyin sunulması köpeğin çağrılınca geldiğinde yiyeceği alması veya tilkinin tavşanı avlayıp yakalaması olabilir. İyi birşeyin başlatılması ise köpeğin tasmayı çekerek parka gelmesi sonucunda burada tasmasından açılarak oyuna başlaması olabilir. Pozitif pekiştirme pekiştirilen davranışın sıklıkla tekrarlanması olasılığını artırır. Her oturduğunda yiyecek alan köpek yiyeceği almak için önünüzde bu davranışı tekrarlayacaktır.

NEGATİF PEKİŞTİRME:
Negatif pekiştirmede kötü birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır. Üzerine kötü bir şey uygulanan hayvanın üzerinden kalkan bu baskı sayesinde hayvan rahatlar ve yapmakta olduğu davranışı tekrarlar. Negatif pekiştirmenin uygulanabilmesi için mutlaka eğitimcinin hayvana önceden kötü birşey uygulaması gerekmektedir. Örneğin tasmayı çeken köpeğin boynuna boğma tasma takılır. Köpek durunca veya yavaşlayınca boğma tasma gevşer ve köpek rahatlar bunun sonucunda köpek bu etkiden kendini korumak için tasmayı çekmemeye başlar. Suçluya işkence yapılmasıda bir negatif pekiştirmedir. Suçlu itiraf edince işkence sonlandırılır ve bu etkiden kurtulmak için daha sonra gelecek olan sorularıda cevaplamaya başlar. Atın sağa dönmesi için sağ dizginlerin çekilmesi ve dönünce de bırakılması gene negatif pekiştirmedir.

POZİTİF CEZALANDIRMA:
Pozitif olumlu anlama gelip ceza sözcüğü ile ¤¤¤at yaratsada burada başlatma veya sunma anlamında değerlendirilmelidir. Ayrıca cezalandırılan hayvan değil davranıştır. Pozitif cezada kötü birşey başlatılır veya uygulanır ve o davranışın tekrralanması önlenir. Doğru uygulanabildiğinde etkin bir metoddur. Havlayan köpeğin boynuna takılan citronelle tasmasının citronella püskürtmesi, ufak çocuğun yanan sobaya elini sürüp yakması, alçak yerden geçerken başınızın çarpması gibi. Burada hareketleri tekrarlama olasılığı azalmaktadır.

NEGATİF CEZALANDIRMA:
Negatif cezallandırmada iyi birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır. Bu kavga eden iki çocuğun elinden oyuncaklarının alınması olabilir, yada parkda oynayan köpeğin çağrılıp tasmaya bağlanması olabilir.


NEDEN CLICKER KULLANILMALI?

Adından da anlaşıldığı gibi pozitif pekiştirmeye dayalı köpek eğitiminde clicker denilen araç şartlandırılmış pekiştirici(ikincil pekiştirici) olarak kullanılmaktadır. Aynı sistem içinde clicker yerine daha başka bir pekiştiricide kullanmak mümkündür. Örneğin click sesi yerine ıslık, düdük, el çırpması yada ağız ile çıkarılacak bir ses veya sözcük olabilir. Bu seslerde clicker da olduğu gibi klasik şartlanma ile köpeğe şartlandırılabilir. Bu sesler kullanıldığı zaman bazı engeller çıkmaktadır. Sesler her zaman aynı tonda verilememekte veya başka seslerle karıştırılabilmektedir.

Özellikle bir sözcüğü kullanmak zaman zaman köpeğin bu sözcüğü başka sözcüklerle karıştırmasına sebep olabilmektedir. Clicker ın verdiği sert, kesin, kısa click sesi denenmiş ve köpek üzerinde etkili olduğu ispatlanmıştır. Bu ses köpeğin uyarılmasında ve diğer sesler arasından kolaylıkla ayırt edilmesine daha müsaittir. Clicker ile köpeğin yaptığı bir davranışın doğru anı çok çabuk ve zamanında yakalanabilmektedir.

Fakat mutlaka clicker kullanılacak diye bir dayatma yoktur ıslık veya düdük de kullanabilirsiniz. FAzla gürültülü ve köpeğin sizden uzakta olduğu durumlarda clicker sesini duyamama gibi bir engel varsa düdük veya ıslık daha iyi çalışabilir. Unutulmamsı gereken ise clicker pozitif eğitimin tamamı değil sadece içersinde uygulanan küçük bir parçasıdır.

Clicker ile eğitimde dört ana eğitim malzemesine ihtiyacınız vardır. Bunlar içinde clicker hariç diğerlerini kendinizin evde yapması mümkündür.

Clicker basit plastik bir kutu ve içinde bir metal plakadan ibarettir. Bu plakayı parmağınız ile bastırdığınızda click sesi verir ve bu yüzden de clicker denmektedir. Yurtdışında fiyatı 1 USD'ı bile geçmemektedir. Köpeğini eğitenlerin clickerlardan belli bir sayıda edinip, ellerinin altında tutmaları gerekmektedir.

Cliker eğitimde, eğitimin ilk başlangıcında ve sonradan yardımcı bir araç olarak kullanılan hedef çubuğu sıradan bir çubuk olup, ucunda köpeğin dokunabileceği küçük bir top olabilir yada değişik bir renkle belirlenmiş olabilir. Bunu da evde kendinizin yapması mümkündür. Ben bulduğum ince aliminyum bir borunun ucunu renkli bir elektrik bantıyla işaretledim ve bunu hedef çubuğu olarak kullanmaktayım. Sizde başka malzemelerden değişik hedef çubukları yapabilirsiniz. Hatta yanınızda taşımanızı kolaylaştırmak için eski araba radyosunun veya portatif radyonun antenlerinide kullanabilirsiniz.
Sevk kayışı veya ipi evde ve kendi bahçenizde çalıştığınız zaman gerekli olmayacaktır. Sokağa çıktığınız zaman köpeğin emniyeti için kullanmalısınız. Bunu da bir yapı marketten alacağınız 5 metrelik yuvarlak iple halledebilirsiniz. Ben aldığım 5 metrelik ipin iki ucuna gene yapımarketlerde bulunan mandallardan bağladım. Köpeği dışarı çıkardığımda park gibi yerlerde bu ipin bir ucunu belime bağlamaktayım. 5 metrelik bir serbestlik sizin rahat çalışmanızı sağlıyacaktır. Fazla ipi sokakta gidip gelirken taşımamak içinde köpeğin tasmasına taktığım ucunun yanına diğer ucundaki mandalı da takıyorum ve ip böylelikle 2.5 metre boya geliyor ve taşımada kolaylık sağlanıyor. Ayrıca diğer uçdaki mandal ipi belinize bağlamada da yardımcı olur.
Ödül çantası devamlı belinizde durması gereken ve içine köpeğinize vereceğiniz ödülleri koyacağınız çantadır. Bu çantayı bele takılan uygun herhangi bir çantadan seçebilirsiniz. Çantanın ağzının kolay açılır ve ödüllerin rahat ve çabuk alınacak şekilde olmasına dikkat etmek yeterlidir.

KÖPEĞE CLICKER YÜKLEMEK
Cliker'ın, köpeğe şartlanmış pekiştirici olarak tanıtılması, yani köpeğin bu sese şartlanması gerekmektedir. Clicker eğitiminde buna "köpeğe clicker yükleme" denmektedir.
Cliker köpeğe klasik(Pavlovian) şartlandırması ile yüklenmektedir. Eğer pavlov'un köpeklerini hatırlarsak nasıl çan çalınıp sonra da köpeğe yiyecek veriliyorsa ve köpek çan sesine şartlanıyorsa aynı işlem clicker ile yapılır.
Önce clicker'a basılır ve ardından köpeğe yiyeceği verilir. Bu verilen yiyeceğe ingilizcede "treat" denilmektedir. Biz Türkçe de köpeğe verilen bu tür yiyeceğe ödül demekteyiz fakat treat ödül gibi düşünülmemelidir. (Treat'ın Türkçe karşılığı ikram etmek/zevk veren şeydir.) Treat birincil pekiştiricidir ve cliker yüklerken köpeğe ödül olarak verilmemektedir. Birincil pekiştiricinin köpek tarafından öğrenilmesine gerek yoktur çünkü o köpeğin zaten bildiği ve sevdiği bir yiyecektir. Clik sesi ise şartlandırılmış pekiştirici olduğundan cliker yüklemesi sırasında köpek tarafından öğrenilmektedir. Ne zamanki clicker yüklemesi biter, köpek clicker'ı şartlandırılmış pekiştirici olarak algılamaya başlar, o zaman click sesi bizim anladığımız anlamda ödül yerine geçebilir. Fakat click sesi ödülden ziyade bir işaretleyici, köpeğe iyi bir şey yaptığı anı bildiren bir sestir.
Clicker'ı köpeğe yüklemek(şartlandırmak) için köpeğin sevdiği bir yiyecek click sesinden hemen sonra verilir. Bu yiyecek köpek tarafından çok sevilmeli ve ağzında bekletmeden hemen yutacağı şekilde ufak ve yumuşak parçalar halinde olmalıdır. Ben genellikle suda haşlanmış tavuk göğsü, tavuk ciğeri ve karaciğer kullanıyorum, zaman zaman yumuşak kaşar, dil peyniri de kullanmaktayım.
Clicker'ı köpeğe yüklemek için bu yiyeceklerden birini hazırladıktan sonra belinizdeki çantaya koyun ve clicker'a bastıktan sonra köpeğin ağzına verin. Bu işlemi ilk önce ara vermeden peş peşe ve köpeğin hemen yanında bir müddet yapın. Daha sonra köpekten bir adım geri gidin ve aynı işleme devam edin köpeğin click sesinden sonra yiyeceği almak için size bir adım gelmesini sağlayın. Bu işlemleri yaparken cliker kullanan elinizi devamlı değiştirinki köpek hep aynı elinizden yiyecek almaya alışmasın.
Bu işlemlerden sonra sıra köpeğe cliker'ın yüklenip yüklenmediğini test etmeye gelir. Bunun için click sesinden sonra köpeğin tepkisini çok iyi izlemelisiniz. Cliker'a basınca her zaman yaptığınız gibi yiyeceği köpeğe uzatmayın ve köpeğin ağzını sesden hemen sonra elinize doğru uzatıp uzatmadığına dikkat edin. Eğer uzatmıyorsa evvelki işlemlere devam edin ve sonra tekrar aynı testi yapın. Köpek sesten sonra ağzını elinize doğru uzatıp yiyeceği arıyorsa bu defa köpeğin arkası size dönükken aynı işlemi yapın, sesi duyan köpeğin hemen size ve elinize doğru dönmesi lazımdır döndüğü anda cliker artık köpeğe yüklenmiştir ve eğitimin ileriki safhalarına geçebilirsiniz.

Köpek ile yapılacak eğitim çalışmalarına köpeğin yabancı olmadığı, her gün yatıp kalktığı kendi ortamında başlanmalı ve her yeni birşey öğretilmeye çalışılırkende bu ortamdan çıkılmamaya dikkat edilmelidir.
Köpekler koku ve işitme duyuları çok gelişmiş hayvanlardır. Bu duyuları sayesinde çevrelerinden gelen, sizin farkına varmadığınız pek çok şeyden irite olabilirler ve dikkatlerini bu şeylere yöneltebilirler. Böyle zamanlarda köpek size olan ilgisini hemen bu yeni ilgi alanlarına yöneltir ve eğitimi bırakabilir. Bu gibi durumları en aza indirmek için uygulanacak yöntem köpeğin herzaman bulunduğu ortamda bulunmaktır. Köpek kendi bölgesinde bulunduğu sürece zaten tanıdığı bu yerde çevreyle ilgilenmektense sizle ve yapacağınız davranışlarınızla ilgilenir. Eğitim yavru köpeklere verildiğinde dikkat dağılımı daha fazla olacaktır.Yavru köpek çevresini yeni keşfetmektedir ve yetişkin köpeğe göre daha fazla etrafıyla ilgilenmektedir.


HEDEF ÇUBUĞU İLE ÇALIŞMAK
Cliker yüklenen köpek ile ilk çalışma hedef çubuğu ile yapılır. Hedef çubuğu ile yapılacak çalışma hem köpeğin, hemde eğiten kişinin cliker eğitminin nasıl çalıştığını algılamasına yaramaktadır. Eğitimin ileri safhalarında da köpeğin yönlendirilmesinde bu çubuk yardımcı olacaktır.

Hedef çubuğunun tutulma şekli: Öncelikle clicker'ı sol elinizin baş ve işaret parmağınızın arasında tutun ve bu durumda baş parmağınız ile cliker'a basabilin. Daha sonra altta kalan diğer üç parmağınız ile hedef çubuğunu kavrayın, bu şekilde aynı eliniz ile hem çubuğu istediğiniz gibi hareket ettirebilecek, hemde cliker'a basabileceksiniz.

Çubuk ile ilk çalışmaya başlarken yukarıda tarif edilen şekilde ve ortasından tutulan çubuk köpeğin başının biraz üzerine doğru götürülür. Üzerine doğru gelen çubuğu tanımak ve koklamak için uzanan köpeğin burnu ile çubuğun ucuna dokunmasına müsaade edin. Köpeğin burnu çubuğun tam ucuna değdiği an cliker'a basın ve arkasından köpeğe yiyeceği verin.(zaten cliker'a şartlanmış olan köpek hemen başını çubuktan elinize doğru çevirip yiyeceği almak isteyecektir.)
Bu işleme daha önce cliker'ı köpeğe nasıl yüklediyseniz aynı onun gibi devam edin. Köpek burnu ile çubuğun ucuna dokunsun dokunduğu an clik sesi ve ardından hemen yiyeceği verin. Bazen köpek çubuğa atlayıp ısırmak isteyecek o zaman kesinlikle çubuğu köpeğe yakalatmayın, hemen yukarı kaldırın ve arkanıza doğru saklayın. Köpeğin çubuk ile teması sadece burnunu değdirmek olsun. Bu işlemlere devam ettiğiniz sürece köpeğin çubuğu gördükten sonra hemen ucuna dokunduğunu ve click sesini duyar duymazda yiyeceği almaya yöneldiğini göreceksiniz Köpek böylece bu hareketi sizden yiyeceği almak için sıklıkla tekrarlamak isteyecektir. İşte hareket böyle otomatikleşmişken artık buna bir "cue" ekleyebilirsiniz.

Cue: "Cue" ingilizcede harekete geçirici söz veya olay, başlama işareti anlamındadır. Yukarıdaki olaya "cue" eklemek köpeğin bir söz duyması üzerine çubuğa dokunmasını sağlamaktır. Burada "cue" sanki komut gibi görünsede aslında komut değil köpeğe davranışını başlatan bir uyarıcıdır. Komut ise bir davranışın yapılması için yapana verilen emirdir. Cue sözcüğünün Türkçe karşılığını cliker eğitimde başlama işareti olarak kullanabilsemde ben ingilizce sözcüğü kullanmayı tercih edeceğim.

Yukarıdaki olaya dönersek köpek çubuğu gördüğü an yiyeceği almak için çubuğun ucuna dokunuyor, biz tam dokunduğu an click sesi veriyoruz ve ardından yiyeceği alıyordu. Biz çubuğu köpekten uzak tutmak ve köpeğin bizim isteğimiz doğrultusunda çubuğa dokunmasını istersek, köpeğin çubuğa dokunma davranışına bir cue eklememiz gerekmektedir. Burada ekleyeceğimiz cue "dokun" olacaktır. Köpek çubuğa dokunmak için hamle yaptığında çubuğa dokunmasına 5-10 cm kala "dokun" denmeli ve ardından dokunan köpeğe gene dokunduğu an clik sesi verilip ardından yiyeceği verilmelidir. Bu işlem daha önceki çalışmalarda olduğu gibi aynı şekilde tekrarlanmalıdır. Bir süre sonra çubuk köpekten uzak olarak tutulduğunda köpeğin çubuğa sadece baktığını ve siz dokun deyince köpeğin gidip dokunduğunu göreceksiniz. Bu durumda da köpek dokunduğu an click sesi verip, ardından yiyeceği vermeyi unutmamalısınız

Köpek bazen çubuğun ucunu denk getirememekte yada ucunu ısırmaya çalışmaktadır. ben bu gibi durumlarda köpeğe "olmadı" demekte ve işlemi tekrarlamaktayım. Bir zaman sonra "olmadı" sözcüğü köpeğe yanlış bir iş yaptını hatırlatacaktır.

"OTUR" ve "YAT" DAVRANIŞININ ÖĞRETİLMESİ

Köpeği sizin istediğiniz zaman vereceğiniz komutla oturtabilmek için köpeğiniz kendi isteği ile oturduğu zaman bu davranışını pekiştirmeniz ve daha sonra da bu davranışa bir komut eklemeniz gerekmektedir.
Hedef çubuğu ile yaptığınız çalışmayı esas alarak aynı işlemleri bu sefer oturma davranışı için uygulamanız gerekmektedir.

Operant şartlanmada ilk önce davranış organizma tarafından yapılıp, arkasından pekiştirildiği takdirde davranışın tekrarlanma olasılığı arttığına göre burada köpeğin kendi kendine oturmasını beklemek zorundasınız. Köpekler yavru iseler genelde sık sık otururlar. Bu çalışmayı yaparken köpeğin sıklıkla oturmasını sağlamakda sizin elinizdedir.

Köpekle uzun bir yürüş yapıp geldikten sonra yorulan köpek yanınıza oturacaktır. Bu andan faydalanarak köpekle çalışmaya başlayabilirsiniz. Köpeği çok iyi olarak izleyin, köpeğin otururken tam iki butu yere değdiği an clickera basın ve arkasından yiyeceği verin. Clicker sesini duyan köpek yiyeceği almak için kalkacak ve elinize doğru yönelecektir. Yiyeceği yedikten sonra genellikle arkasından gelecek yeni bir clik sesi varmı diye size bakar ve bu esnada tekrar oturur. Oturduğu an aynı işlemi tekrarlayın ve böylece köpek her oturduğunda clikera basın ve yiyeceği verin.

Zamanlama burada çok önemlidir clickera mutlaka köpeğin her iki butu tamamen yere deydiği an basın. Sanki bir fotoğraf çektiğinizi ve köpeğin tam oturma anını resimlemeye çalıştığınızı düşünün. Bu işleme belli bir süre devam ettiğiniz zaman köpeğin yiyecek almak için devamlı önünüze gelip oturduğunun farkına varacaksınız. Köpeğin bu hareketlerine clicker eğiticileri "köpek davranış atıyor", ("Throwing behaviors") demektedirler.
Köpek oturma davranışını click sesi ile bu şekilde ilişkilendirdikten sonra bu otuırma davranışına bir komut eklemeniz gerekmektedir. Bu işlemi yaparken de gene hedef çubuğu ile çalışmanızı hatırlamalısınız. Köpeğin her iki butunun yere değmesine bir 5-10 cm kala "otur" dedikten sonra köpeğin butlarının yere değdiği an clikera basın.

Daha önce yaptığınız bütün işlemler aynı olarak kalacak ilaveten köpeğin yere oturmasına 5-10 cm kala sadece "otur" diyeceksiniz. Bu işlemlere de yeteri kadar devam edildikten sonra köpeğe "otur" dediğiniz zaman oturduğunu göreceksiniz. Köpeğe her "otur" denmesi üzerine oturduğu an mutlaka clikera basmayı ve yiyeceği vermeyi unutmayın. Bu clikera basmak ve ardından yiyeceği verme işlemine bir müddet devam edilecektir. Cliker kullanımının azaltılması ve tamamen kaldırılması ileriki bölümlerde anlatılacaktır.

Köpeği bu çalışmalar esnasında oturtmak için beklemek yerine bazı teknikleride kullanmak mümkündür. Bunlardan biri hedef çubuğunu köpeğin başı üzerinden arkasına doğru yavaş bir şekilde götürmektir. Başının üzerinden arkaya doğru giden hedef çubuğunun ucuna odaklanan ve görebilmek için başını kaldıran köpek bir müddet sonra çubuğu takip edebilmek için oturacaktır. Bu esnada clikerı kullanabilirsiniz. Yada elinize alacağınız bir parça yiyeceği köpeğin burnunun ucundan başlayıp hedef çubuğuyla yaptığınız gibi başının üzerinden arkaya doğru yavaşca götürürseniz köpek aynı şekilde oturacaktır.


Yat davranışını öğretirkende aynı yöntemi kullanmalısınız. Köpeğin kendi isteği ile yatmasını sağlamak biraz daha zor olabilir. Köpeğiniz oturuken yiyeceği burnun önünde tutun, köpek koklamak için uzandığında elinizi aşağıya doğru indirin köpek yiyeceği takip edip kafasını yere doğru uzatmaya başlayacaktır, köpeğin kafası yere iyice yaklaştığı zaman elinizi yere paralel olarak köpeğin önüne doğru uzatın köpek bu sefer elinize ulaşmak için yere yatmak zorunda kalacaktır. Köpek yere yattığı an clickera basın ve yiyeceği verin. Bundan sonra yapacaklarınız yukarıda otur davranışı için anlatılanlar gibi olacaktır.

CLIKER KULLANIRKEN ZAMANLAMAYA NASIL DİKKAT EDİLECEK

Clik sesi köpeğe, clickerın ilk kullanılmaya başlanmasından ileriki seviyelere kadar değişik zamanlamalarla verilir. Bu zamanlamalar yerinde yapılmazsa köpekde yanlış algılamalar yol açar.
Cliker ilk defa köpeğe yüklenirken clik sesinden hemen sonra yiyecek (treat) verilir. Bu köpeğe click sesinin arkasından hemen yiyeceğin geleceğini öğretir. CLİK=YİYECEK(TREAT) köpek bunu öncelikle öğrenir. Bu öğretilirken clik sesinden sonra yiyecek çok az bir süre (2-3 saniye) sonra verilerek zamanlama ayarlanır.

Eğitimin ileriki safhalarında clik sesi davranışın doğru uygulandığı anı ve bittiği anı belirtir. Köpek click sesini duyunca yaptığı davranışın doğru olduğunu ve sona erdiğini anlar/şartlanır ve yiyeceği almak için yaptığı davranışını bozarak elinize doğru yönelir. Örneğin "otur" davranışı öğretilirken köpeğin iki butu da yere değdiği an clik sesi verilir ve köpek bu sesi duyduğu an kalkar ve yiyeceği almak için size doğru gelir. Bir yerde clik sesi köpeğe "tamam istediğimi yaptın gel yiyeceğini al" demektir. Eğer burada köpek tam olarak oturmamışken clikera basarsanız köpeğin yarı şekilde oturmasını, bir yerde oturmayıp çömelmesini pekiştirmiş olursunuz ve bu işleme devam ettiğiniz ve cue eklediğiniz zaman her otur dediğinizde köpek tam olarak oturmadan sadece eğilip kalkar ve otur davranışını bu şekilde öğrenir. Bu gibi yanlış davranışları önlemek için zamanlamaya çok dikkat edilmeli köpek tamamen oturmadan clik sesi verilmemelidir.

Yukarıda dediğim gibi köpek click sesini duyunca ondan istenilen davranışın sona erdiğini anladığından click sesinden sonra hemen kalkacaktır. Eğer köpekden oturma davranışını uzun olarak sürdürmesini istersek ona davranışın henüz bitmediğini, oturmasına devam etmesini belirtmemiz lazımdır. Yukarıda belirtildiği gibi otur davranışı iyice pekiştirildikten ve "otur" cue eklendikten sonra köpeğe "otur" komutu verilip oturtulur ve bu defa oturduğu an clikera basılmayıp 3-5 saniye beklenir. Köpek kalkmak için clik sesini beklediği için kalkmayacak ve sesin gelmesini bekliyecektir.

Siz clikera bastıktan sonra kalkıp sizden yiyeceği alacaktır. Bu işlemleri yaparak artık köpeğe otur davranışının, oturur oturmaz kalkılmadan bir müddet beklendikten sonra biteceğini anlatmış olacaksınız. Burada cliker ile zamanlamayı değiştirerek davranışı daha değişik olarak köpeğe yaptırıyor olacaksınız. Otur davranışını uzun süreli olarak uygulamak için bu işlemleri yavaş yavaş zamanlamayı arttırarak uygulayabilirsiniz.

Yukarıda otur davranışı için verilen bu örneği diğer davranışların bazılarında da uygulayabilirsiniz.

Yavru köpeğin tuvalet alışkanlığını kazanması zaman alır. İki, üç aylık yavrudan tuvalet alışkanlığını kazanmasını kimse bekleyemez. Köpeğin tuvaletini nereye yapacağını öğrenmesi bazen altı aylık olana kadar, bazı ırklarda bundan da fazla sürebilir. Bazı kişiler İki, üç aylık yavruyu eve getirdikten sonra üç, beş günde tuvaletini öğrenmesini beklemektedirler. Bu imkansızdır. Köpeğin kasları güçlenmediğinden istese de tuvaletini tutamaz ve geldiği zaman yapmak zorundadır.


Bebeklerin de yürümeye başladıktan sonra altları bezlenmektedir, onlarında tuvalet alışkanlığını kazanmaları için belli bir süreye ihtiyaçları vardır. Bana çok sayıda e-posta ile bu konuda soru gelmekte ve yeni yavru alanlar köpeğin tuvaletini öğrenemediğinden ve evdeki pislikden şikayetci olmaktadırlar. Yavru büyütürken bu pisliğe katlanılması gerekmektedir. Eğer köpeğin tuvaletini öğrenene kadar geçecek olan üç, beş ay içinde bunlara dayanamayacaksanız yavru köpek almamalısınız.


Tuvalet eğitimi köpeğin muhtemelen sahibinden göreceği ilk eğitim olacaktır. Tuvalet eğitimine başlanmadan önce köpek sahibinin bilmesi ve daima göz önünde bulundurması gereken, köpek davranışlarını doğru olarak anlamak ve olayı köpeğin bakış açısından görmekdir. Köpek doğru ve yanlışı sadece tehlikeyi ve emniyeti öğrendiği zaman algılayabilir. Bir yerde köpek için doğru yada yanlış yoktur. Köpek kendisi için tehlikeli olarak bildiği şeylerden kendini sakınır, emniyetli olarak gördüklerini ise uygular. Köpeğe verilen ödüller, pozitif pekiştirmeler ona emniyeti; pozitif cezalandırmalar, negatif pekiştirmeler sakınması gerekenleri öğretir.

Tuvalet eğitimi sırasında köpeğin tuvaletini yaptığı yer istenmeyen bir yer ise ve buraya tuvaletini yaparken yakalanmış ve cezalandırılmışsa bu yer onun için tehlikeli olarak algılanır. Bunun aksine tuvaletini yaptığı yer istenilen bir yer ise ve yaptığı anda ödüllendirilirse veya hiçbir ceza görmezse burası da onun için emniyetli bir yer olarak algılanır. Bunun yanında cezayı ve ödülü veren sahibin köpeğin tuvaletini yaptığı an yanında ve ona görünür olması veya olmaması köpeğin, sahibinin yokluğunda veya varlığında durumu emniyetli veya tehlikeli olarak algılamasına da yol açar.


Bir kaç örnek vermek gerekirse köpek oda da tuvaletini yaparken yakalanıp cezalandırılırsa sahibinin yanında odaya tuvaletini yapmayı tehlikeli olarak algılayacaktır. Fakat sahibi oda da yokken yaparsa doğal olarak anında cezalandırılamayacağı için oda da sahibinin yokluğunda tuvaletini yapmayı emniyetli olarak algılayacak ve sahibinin yokluğunda tuvaletini yapmaya devam edecektir. Oda da sahibi varken gidip masanın altına veya koltuğun arkasına tuvaletini yapatığında ise sahibi tarafından görülmeyeceği için anında cezalandırılamıyacak, bu durumda da köpek oda da sahibi olsa bile masa altına ve koltuk arkasına tuvaletini yapmayı emniyetli olarak algılayacak ve yapmaya devam edecektir. Köpeğin tuvaletini yapmasını istediğimiz yer evin dışında ise her tuvaletini yaptığında ödüllendirilmesi ve bu davranışının pekiştirilmesi köpeğin dışarısını emniyetli olarak algılamasına neden olacaktır.


Tuvalet eğitiminde başarılı olmanın şartı köpeği devamlı gözetim altında tutmak ve tuvaletini yapacağı an anında müdahale etmektir.
Köpeğinizi tuvaletini yapmak için dışarı çıkardığınız zaman onunla oynamamanız, gezmeye başlamamanız gerekmektedir. Köpeğin çişini ve kakasını yapana kadar bekledikten ve yaptığı anda ödüllendirdikten sonra oyuna ve gezmeye başlamanız köpeğin yaptığı bu davranışın arkasından ödül, oyun ve gezinti geleceğini bilmesi, evin dışına yaptığı tuvaletinin pekiştirilmesine neden olacaktır.

Eğer köpeği dışarı çıkardığınızda önce gezdirir ve oynar tuvaletini yaptıktan sonra da alıp eve götürürseniz, köpek dışarı tuvaletini yapmasını oyunun bittiği ve eve girilme zamanının geldiği olarak algılayacağından dışarıda yapılan bu davranış pozitif pekiştirilemiyecek, hatta negatif cezalandırmaya dönüşecek ve dolayısıyla her dışarı çıktığında tuvaletini yapmakta gecikecek belkide sizin bu süreyi beklemeyip köpeği içeri almanıza neden olacaktır.

Yukarıda anlatılanlardan da anlaşılacağı gibi köpeğe tuvalet eğitimi verilirken her eğitimde olduğu gibi istenen davranışlar ödüllendirilip pekiştirilecek ve istenmeyen davranışlarda daha yapılmadan önlenecek veya görmezlikten gelinecektir.

Köpeğin tuvaletini istenilen yerde yaptığı zaman ödüllendirilmez ise bu tuvalet eğitimi olmaktan çıkıp köpeği kendi başına bırakmak olur. Eğitimde mutlaka ödüllendirme (pekiştirme) olmalıdır.
Köpeğe vereceğiniz tuvalet eğitiminde uyulması ve uygulanması gereken bazı yöntemler ve araçlar vardır. Bunların başında kafes eğitimi gelmektedir.


KAFES EĞİTİMİ
Kafes yöntemi tuvalet eğitiminde en etkililerinden biridir. Kafesin boyu köpeğin ırkına göre büyüdüğü zaman bile içinde rahatca yatabileceği bir boyda olmalıdır.

Kafes ile tuvalet eğitiminde kafes köpeğe pozitif pekiştirme ile tanıtılmalı, köpeğin kafesi sevmesi sağlanmalı ve içine girmeye istekli hale getirilmelidir. Kafesin içine yumuşak bir bez, battaniye konulmalı ve köpeğin yatarken rahat etmesi sağlanmalıdır. Köpek ilk olarak kafesin yanına getirildiğinde kapısı açık bırakılmalı ve köpek kesinlikle içeri sahibi tarafından konulmamalıdır.
Köpeğin sevdiği bir oyuncak köpeğe gösterilmeli ve sonrada bu oyuncak kafesten içeri atılarak köpeğin girip alması beklenmelidir. Köpek kafesten ürkebilir ve girmeyebilir. Bu durumda oyuncak sadece kafesin hemen kapısı önüne atılmalı ve oradan köpeğin alması beklenilmelidir. Daha sonra oyuncak yavaş yavaş daha içerilere atılıp köpeğin almasına olanak tanınmalıdır. Köpek oyuncağı almak için kafesin içine girmeye başladığı zaman köpeğin alışmış olduğu cesaretlendirici sözler söylenmeli, el içeri sokulup köpek sevilmelidir bu esnada köpek içeri girdiği zaman içeri atılacak ödül mamaları ile köpeğin içeri girmesi pekiştirilmelidir.

Kafesin kapısı kesinlikle köpeğin üstüne kapatılmamalı ve bu işlemler köpek devamlı olarak kendi isteği ile kafesin içine girip çıkarak oynamaya devam edene kadar devam edilmelidir. Köpeğin mama vakti geldiğinde köpek gene bir oyuncak atılarak kafesin içersine gönderilmeli arkasından mama tası kafesin içersine, kapının yanına konmalı ve köpeğin kafes içindeyken mamasını yemesi sağlanmalıdır. Yemeğini bitiren köpek çağrılmalı ve dışarı çıktığında tuvaletini yapacağı yere götürülmelidir. Köpeğin yemeğini yedikten sonra içerde kalmasına ve buraya tuvaletini yapmasına kesinlikle müsade edilmemelidir.


Bu şekilde köpek kafesi iyice tanıdıktan ve alıştıktan sonra kapısı köpek içeride iken kapatılabilir. Kafesin kapısı kapatılırken köpeğin gene içeri kendinin girmesi sağlanmalı ve yanında oyuncağının bulunması gerekmektedir. Köpeğin kapısı kapalı kafeste ilk defalar fazla kalmasına müsaade edilmemelidir. Sahibi kafesin yanında bulunmalı ve 3-5 dakika sonra kapıyı açmalıdır. Köpek dışarı çıkarsa bir müddet dışarıda oynayıp sonra tekrar köpeğin içeri girmesi sağlanmalı ve kapı tekrar kapanmalıdır. Bu işlemlere sık sık devam edilmeli ve köpeğin içeride kalma süresi yavaş yavaş arttırılmalıdır. Köpeği kafesin kapısı kapalı iken içerde kalmaya alıştırırken sahibi kafesin yanından ayrılmamalıdır. Köpeğin yaşı ne kadar küçükse, kafeste kalma süresi de ona göre az olmalıdır. Eğer 2 aylık kadar bir köpeğiniz varsa en fazla yarım saat kafeste bırakabilir ve zamanla bir saate kadar çıkarabilirsiniz.

Önceleri her yarım saatte bir köpek dışarı çıkarılmalı ve tuvaletini yapmasına, oynamasına izin verilmelidir. Kafes gün içerisinde sahibinin devamlı görebileceği evin uygun bir yerinde olmalıdır. Örneğin mutfağa veya sık oturduğunuz bir odaya konabilir. Mutfak ve bu gibi bir odaya gün içinde sıklıkla gireceğiniz için köpeği kafes içinde izlemek rahat olacaktır. Kafesin geceleri sahibinin yattığı odaya alınması faydalıdır. Kafes içinde kalma sürelerine gecede uyulmalıdır. Fakat geceleri süreler daha uzun tutulabilir. Sabaha karşı erken uyanan köpek kafeste izlenmeli ufak seslerle mızmızlanmaya başladığı zaman kafesin yanına gidilmeli fakat hemen kapısı açılmamalıdır. Bir süre beklenmeli köpeğin sesini kestiği an kafes dışına alınmalıdır. İleride her ağladığı zaman kafesten alındığının farkına varan köpek bunu kafesten çıkmak için kullanabilir ve dışarı çıkmak istediğinde devamlı kafes içinde bağırabilir.


Yavru köpek kafesine alışıp kendi kendine girip çıkmaya başladıktan sonra kafesin kapısı artık kapanmayıp kafesin etrafı çevrilerek kafes de içinde olmak şartı ile köpeğe bir alan bırakılmalıdır. Bu alan içersine de kafese en uzak olan yere gazete kağıdı konmalı, kafese yakın yere ise köpeğin mama ve su kabı konmalıdır. Köpek bir müddet sonra gazete kağıdına kaka ve çişini yaparken kafesi sadece yatmak için kullanmaya başlıyacaktır. Bu yöntem özellikle köpeği fazla izleyemeyenler için daha iyi bir yol olacaktır. Eğer kafesi çevreleyecek çit gibi bir şey bulmazsanız evdeki küçük bir odayı da kullanabilirsiniz.

Bu odaya yukarıda tarif ettiğim gibi kafesi yere sereceğiniz gazeteden uzak bir yere koymanız gerekir ki yavru yattığı yer ile tuvaletin yapılacğı yeri ayırt edebilsin. Oda da yerlerde halı, kilim gibi herhangi birşey olmamalıdır. Köpekler genelde tuvaletini yumuşak bir yere yapmak ihtiyacındadırlar. Onun için yerde gazeteden başka birşey olmazsa gidip onun üzerine yapmak isteyecektir. Yurtdışında evcilhayvan mağazalarında bu iş için çimlendirilmiş topraklar satılmaktadır. Bu çim tuvalet eğitimi için daha elverişlidir. Eğer imkanınız varsa sizde bulacağınız uygun bir kaba çim ekip kullanabilirsiniz.

KAFES EĞİTİMİNE ALTERNATİFLER
Kafesin mümkün olmadığı zamanlar başka alternatif metodlarda uygulanabilir. Bu durumda köpeğe kafes gibi içinde bulunduğu sürece rahat edeceği, içinde bulunmaktan hoşlanacağı kısıtlı bir alan hazırlanır. Bu kısıtlı alan kafes eğitiminde olduğu gibi bir işlev görecektir. Bu alanı evde yaratmak bir yerde sizin yaratıcılığınızada kalmıştır. Örneğin evde bulunan ve köpeğin üzerinden atlayıp geçemeyeceği büyüklükteki bavul ve çantalarla bu kısıtlı alanı yaratabilirsiniz. Köpeğin rahatca yatıp kalkabileceği, dönebileceği bir alan bırakacak şekilde bavulları duvarın kenarına bir dörtgen olacak şekilde yerleştirin.

Altına aynı kafeste yaptığınız gibi rahat bir şeyler hazırlayın. Bu alanın bir köşesini sanki kapı gibi aralık bırakın. Bütün bu hazırlıklardan sonra uygulayacağınız işlemler yukarıda kafes metodunda anlattığımın aynısı olacaktır sadece kafes yerine bu hazırladığınız yeri kullanacaksınız. Ben bahçede bakacağım bir köpeğime tuvalet eğtimini evin giriş holünde odunlarla hazırladığım ve önüne de kontrplak bir plakadan kapı koyduğum bir alanda vermiştim.

Kafes eğitiminde bebekler(insanlar) için olan parklarıda kullanabilirsiniz. Yalnız burada dikkat etmeniz gereken parkın parmaklık aralarının fazla geniş olup köpeğin çıkmak için boynunu bu parmaklıklara kıstırmamasıdır. Ayrıca bu park ahşap ise ağacı kemirmemesine de dikkat edilmelidir. Bebek parklarının yapısında köpekler için yapılmış büyük üstü açık tel kafeslerde vardır bunlarıda kullanmak başka bir seçenek olabilir.
Bunlardan hiç birini yapmanız mümkün değilse mutfak veya banyo gibi bir yeride kafes niyetine kullanabilirsiniz. Bu iş için mutfak en uygunlarından biridir.

Mutfağın veya banyonun bir kısmına yukarıda anlattığım gibi köpeğin rahatca yatacağı yumuşak bir yer hazırlayın bu yer mutfak veya banyonun bir köşesinde az gidilen bir yerde olursa ve önüde bir dolap veya yukarıda anlattığım gibi bir çanta vs. ile köpeğin geçmemesi için kapatılabilirse daha iyi olur. Köpek bu alanlara yukarıda kafes metodunda anlatıldığı şekilde alıştırılmalıdır. Bu gibi yerlerde köpeğin yattığı yere yakın bir gazete açılarak serilirse ve köpek tuvaletini yapacağı zaman alınıp bu gazetenin üzerine konulursa kısa zamanda tuvaletini buraya yapmasını öğrenir. Gazete köpeğin yattığı yere çok yakın olmamalı, bu nedenle tuvaletini yattığı yere yapıyormuş gibi algılamamalıdır.

Köpek kafeste veya sonradan hazırlanmış bu tür alanlarda geçirdiği süre içinde kendini oyalayabilmeli ve bu yerlere kendi isteğiyle, hoşlandığı için girmelidir. Bunu sağlamakda sizin sabrınız ve pozitif pekiştirme ile olabilir.CEZALANDIRMA
Ceza istenmeyen davranışı yok etmez. İstenmeyen davranışı; ödülün kaldırılması veya söndürme (extinction) dediğimiz davranışın pekiştirilmemesi sonucu yavaş yavaş unutulması ve yapılmaması yok eder. Ceza istenmeyen bir davranış için uygulandığı zaman geçici bir süre için o davranışı durdurur fakat uzun süreli bir etkisi yoktur.

Köpek kısa sürede cezayı verenin yanında cezalandırıldığı davranışı yapmamayı öğrenip cezayı verenin yokluğunda aynı davranışı yapmaya devam etmeyi öğrenecektir. Tuvalet eğitiminde köpeğin evde yalnız olduğu zamanda tuvaletini yapmamasını istediğimizden ceza bu durumda eğitime bir yarar getirmeyecektir.

Sahibi köpeği eğitirken mümkün olduğu kadar köpeğine iyi adam olarak görünmelidir.

Cezanın uygulanması bunu engelleyecektir. Tuvalet eğitiminde köpeğin tuvaletini istenilen yerlere yaptığı zaman yeteri kadar ödüllendirip bu davranışı pekiştirilerek, davranış bu alanlarda güçlendirildikten sonra ev içinde yasaklı yerde tam zamanında yakalanan köpek tuvaletini yapmadan engellenmelidir.

Bu köpeğe ceza vererek yapılmamalıdır. Yani köpeğinize vurmayın, bağırmayın, azarlamayın sadece köpeğinizi eğer istemediğiniz bir yerde tuvletini yapmaya teşebbüs ederken gördüyseniz onu korkutmadan el çırparak veya köpeğin dikkatini çekecek bir ses çıkararak engellemeye çalışın eğer bunu başarmışsanız ve köpek tuvaletini yapmayı bırakmışsa hemen köpeği bu yerden alarak tuvletini yapması gereke yere götürünüz ve orada yaptığı zaman sevip ödüllendirin.

Köpek tuvaletini yapmadan tam yaparken engellenmelidir. Bu zamanlamay çok dikkat edilmelidir. Tuvaletini yapacak köpek eğilerek, biraz da bacaklarını açarak pozisyon alır, tam bu pozisyonda daha tuvaletini yapmamışken engelleyebilirseniz başarılı olursunuz. Köpek tuvaletini yapmaya başladıktan sonra yapcaklarınız etkili olmaz bundan sonra köpeğe mudahale etmek gereksizdir.

TUVALET EĞİTİMİNDE CLICKER KULLANMAK

Cliker yüklenmiş bir köpeği clikerı kullanarak istediğiniz davranışlarını pekiştirebilir, işinizi kolaylaştırabilirsiniz.

Köpek dışarıda istenilen yere çiş veya kakasını yaparken bittiği an clikera basıp ardından yiyeceği verilerek davranışı pekiştirilir. Ev içinde eğer kafes kullanılıyorsa köpeğin kafese alıştırılma aşamasında cliker yararlı olacaktır. Yukarıda anlatıldığı gibi köpeği kafesin içine girmesi için zorlamayın kafesin içerisine atılacak bir oyuncağı takip eden köpek kafesin içine girdiği an clikera basın clikerın sesini duyan köpek yiyeceği bekliyeceğinden arkasından elinizi kafese uzatarak yiyeceğini verin. Bu işlemi defalarca yaptıktan sonra köpek yiyecek almak için kafesin içine kendide girip çıkmaya başlıyacaktır her girişinde clikera basıp yiyeceği verilmelidir. Köpek davranışı yeteri kadar uygulayıp otomatikleştikten sonra artık buna bir cue "yerine" ekleyebilirsiniz.

Köpek içeri girmek için kafese doğru giderken tam kafesin önüne geldiği zaman "yerine" denilip içeri girdiği an clikera basılıp yiyeceği verilmelidir. Bu işlemlerde yeteri kadar tekrar edilirse köpek kafesin yanındayken "yerine" denildiği zaman içeri girdiği görülür. Bu durumdada köpek içeri girdiğinde clikera basıp yiyeceği verin. Köpek yiyeceği almak için clik sesinden sonra kafesten çıkmak isteyecek, sizin elinizi arayacaktır.

Buna davranış iyice yer edene kadar devam edin. Daha sonra içerde kalış süresini uzatmak için "yerine" dedikten ve köpek içeri girdikten sonra clikera hemen basmayıp 3-5 saniye bekleyin köpekde içeride davranışın bitmesi için clik sesini bekleyecektir. Clikera bastıktan sonra tekrar yiyeceği vererek bu şekilde yaptıklarınıza devam edin ve giderek clickera basma süresini yavaş yavaş uzatın.

Sahibi sabah işe gidip akşam eve gelen ve gün boyunca evde yalnız kalan bir yavru köpeğe tuvalet eğitimi vermek oldukça güçtür. Hatta bazı durumlarda imkansızdır. Böyle yavruların eğitimleri güçleşir ve çok uzun zaman alır. Devamlı gözetim altında bulundurulamayan yavrulara tuvalet eğitimi verilmesi yukarıda anlatıldığı gibi köpeğin yanlış yerlere tuvaletini yapması engellenemeyeceğinden zordur.

Kendini başkasının yerine koyabilme yeteneğine sahip insanlar, hem insan ilişkilerinde hem de köpeklerle olan ilişkilerinde daha başarılı olabilirler. Köpekte bir canlı olduğuna, psikolojisi olduğuna, çeşitli ruh hallerine girdiğine göre sahibi de ona karşı olan davranışlarında olayları köpeğin bakış açısından görmelidir. Fakat köpek sahipleri zaman zaman köpeklerinin kapasitelerini ve onlarında insanlarla aynı ihtiyaçları olduğunu unutmaktadır.
Acaba köpek sahipleri,
-Uzun yolculuklarında tuvalet ihtiyaçları olduğunda ve yol boyunca tuvalet bulamadıkları zaman çektikleri sıkıntıyı hatırlasalar sabah evde terkedip gittikleri köpeklerinin akşama kadar dayanamayıp eve tuvaletini yaptığında kızarlarmıydı.

-Yazın kavurucu sıcağında bardak bardak su içerken, susuz bir adım atamazken köpeklerinin önüne su koymayı unuturlarmıydı.

-Yazın plajda çıplak ayakla kızgın kumlar üzerinde yürüyemediklerini, şapkasız güneş altında gezemediklerini hatırlasalar günün sıcak saatlerinde köpeklerini kızgın kaldırımların üzerinde, tüyleri bir numara kesilmiş halde gezdirirmiydiler.

-İlköğretim çağlarında kulaklarını çeken, cetvelle ellerine vuran öğretmenlerinden korktuklarını, çekindiklerini hatırlasalar köpeklerine boğma tasmalar takar veya onlara vururlarmıydı.

Bunun gibi örnekleri çoğaltmak mümkündür. Köpek eğitmeye kalkan bir kişi köpeğinin herşeyi yapabileceğini düşünmemelidir. Köpeklerinde bireylere göre farklılık gösterebilecek bir kapasiteleri vardır. Okul çağlarında bazı arkadaşlarınızın, bazı derslerde sizden daha başarılı olduğu aklınıza gelmeli, bazı insanların bazı konularda yeteneklerinin olmadığıda hatırlanmalıdır. Aynı konuda değişik öğretmenlerden ders alan öğrencilerinde değişik başarılar kazandığı unutulmamalıdır. Aynı düşünceyi köpeklerimiz içinde göz önünde bulundurmamız gerekmektedir. Köpeğinize birşey öğretmekte güçlük çektiğinizde acaba okulda bazı dersleri öğrenmekte karşılaştığınız zorluklar köpeğinizinde başına geliyormu? yada değişik öğretmenlerden ders alan öğreniclerin değişik başarılar kazandığı gibi sizin ona verdiğiniz eğitimi bir başkasından alsa aynı davranışları sergileyecek mi?

Ne zaman ki kendinizi başkalarının ve köpeğinizin yerine koyma yeteneğini kazanırsınız, köpek davranışları üzerine kendinizi eğitirsiniz ve bilgi sahibi olursunuz, Dünyayı köpeğin gözünden görmeye başlarsınız, köpeğiniz ile aranızdaki iletişim gelişir, köpeğinizin ve sizin hayatınız kolaylaşır. İnsanlarda olmayan pek çok meziyeti üstünde toplayan bu hayvanları anlamaya çalışmak, onların aramızda insanca muamele görmesini sağlamak hepimizin insani bir vazifesi olmalıdır.