Agility, 1983 yılından itibaren Federation Cynologique Internationale (FCI) tarafından (Cynological Sports) köpekli sporlar branşlarından birisi olarak tanınmıştır. Sporun temeli, köpek sahibinin, köpeğini ses ve vücut dilini kullanmak suretiyle yönlendirerek, çeşitli engellerle şekillendirilmiş parkuru zamana karşı ve hatasız olarak tamamlaması esasına dayanmaktadır.
"Dog Show" yarışmalarında, hakemlerin obedience ve ırk standartları puanlamalarının değerlendirmelerini yaptığı boşluklarda, seyircilerin sıkılmaması ve eğlenceli bir zaman geçirebilmesi aynı zamanda da show'a olan konsantrasyonlarının dağılmaması amacıyla bazı köpek eğitim gösterileri yapılmaktaydı, ancak 1977 yılındaki yarışmada, Crufts Dog Show organizasyon komitesi üyesi John VARLEY daha heyecanlı ve dikkat çekici bir aktivitenin yapılması gerektiğini düşünmeye başladı. Köpeklerle beraber, atlara ve atlı sporlara ilgisiyle de tanınan J.VARLEY bu amaçla, köpek eğitmeni olan Peter MEANWELL'den yardım istedi. Atların show-jumping gösterilerinde kullanılan engelli parkura benzer bir düzenlemenin köpeklerle adapte edilmesiyle ortaya çıkacak bir gösteri üzerine çalışmaya başladılar. Peter MEANWELL ilk gösteriyi 10 Şubat 1978 tarihinde Londra-Olympia'da yapılan ünlü "Crufts Dog Show" sırasında kendi kurduğu ve hazırlayıp çalıştırdığı iki takımla gerçekleştirdi. Agility, düşünce olarak atların show-jumping gösterileri temel alınarak ortaya çıkmıştır.
Takım formaları giydirilmiş, iki takım ve dört köpekten oluşan gösteri ekibinin, ortaya koydukları hoş görüntü yanında, sergiledikleri beceri, sürat ve aralarındaki rekabet seyircilerin büyük ilgisini ve beğenisini kazandı. Köpek sahipleri kendi köpeklerinin de benzer aktivitelere katılabileceğini, hatta yarışma boyutunun son derece heyecanlı ve zevkli olacağını düşünmeye başladılar. Böylece, bu gösteri ile agility sporunun bugün tadını çıkardığı küresel başarının, ilk temelleri atılmış oldu.
"The Kennel Club" 1980 yılında kurallarını ve standartlarını belirleyerek agility sporunu gösteri ve yarışma statüsünde tanıyan ilk organizasyon oldu. Yine bu dönemde polis köpeklerinin eğitiminde ve Schutzhund yarışmalarında kullanılan A-frame ve Dog-walk gibi engeller de agility parkurunda kullanılmaya başlandı.
1985 yılında Kenneth TATSCH, Texas'da United States Dog Agility Association (USDAA)'ı kurdu. İlk yarışmayı da sınırlı bir yarışmacı ve az miktarda seyirci kitlesiyle 1988 yılında düzenledi. 1989 yılında agility yarışmaları İngiltere'de büyük miktarda yarışmacı ve inanılmaz sayıda seyirci önünde stadyumlarda düzenlenir durumdayken, Amerika kıtasında neredeyse bu spordan kimsenin haberi yoktu. Ancak bu durum, 1989 yılındaki agility şampiyonasının televizyonlarda yayınlanması ve yarışmalarda AKC (American Kennel Club) tarafından ünvan verilmeye başlanmasıyla değişti. Sporun ülke çapında popülaritesi o kadar artmaya başlamıştı ki, neredeyse her kasabada agility kulüpleri kurulmaya ve yerel yarışmalar düzenlenmeye başlamıştı. Birçok köpekli sporlara, dog showlara ve obedience yarışmalarına öncülük eden AKC (American Kennel Club) agility dünyasına girmekte biraz yavaş kalmıştı. 1987 yılında Charles KRAMER, National Club for Dog Agility (NCDA)'yı Manhattan Kansas'da kurdu ve aynı yıl AKC'nin Agility branşını köpekli sporlar aktivitesinin bir dalı olarak tanımasını sağladı. Bugün A.B.D.'nde hemen hemen her kasabada birkaç agility kulübü ve onlar için yarışmalar düzenleyen AKC organizasyonları bulunmaktadır.
Aynı yıllarda Kanada ve Avustralya da agility kulüpleri kurmaya ve yarışmalar düzenlemeye başladılar. 1988 yılında, günümüzde Agility Association of Canada olarak bilinen ilk adıyla Agility Dog Association of Canada (AAC) organizasyonunun North Gower-Ontario'da kurulmasıyla, Kanada bu spordaki ilk oluşumlarını başlatmış oldu. Avustralya'da ise 1986 yılında Australian National Kennel Control (ANKC) belirgin bir şekilde Avustralya tarzı olan bir ANKC kurallar kitabını yayınlayarak, 1984 yılından beri ülkede North South Wales (NSW) bölgesinde yerel boyutta başlamış olan sporu resmileştirmiş oldu. Avustralya'da agility sporunun Amerika ve Kanada'dan daha önce popüler olması, Londra'dan ilk gösteriyi düzenleyenlerden birisi olan John VARLEY'in 80'li yılların başında Avustralya'ya göç ederek, burada birkaç gösteri ekibi kurarak sporu tanıtmaya başlamış olmasıdır. 1994 yılında kurulan diğer bir organizasyon da Agility Dog Association of Australia (ADAA) Avustralya'da sporun daha uluslararası bir niteliğe kavuşmasına ve diğer dünya ülkelerine entegre kurallarla yapılmasına katkıda bulunmuştur.
Günümüzde ve Ülkemizde Agility
Agility, bugün özellikle Avrupa, A.B.D., Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda'da son derece yaygın ve popüler bir spordur. Sporu popüler yapan nedenlerden birisi, hemen hemen her ırk köpeğin rahatlıkla yapabileceği ırkların kendi aralarında, boylarına göre kategorize edildiği bir formata sahip olması, diğeri, köpeğin sahibi veya handler (eğitimcisi) ile beraberce sahaya çıkıp bir takım halinde mücadele edebilmesi, en önemli etken ise seyirciye yaşattığı rekabet ve yarışma heyecanının çok yüksek olması.
Avrupa ve diğer yaygın ülkelerde kısmen farklı kurallar ve uygulamalar olsa da spor, agility fikrinin ortaya çıktığı ilk günlerdeki felsefesini hala korumaktadır;
Mutlaka eğlenceli olacak,
Kesinlikle tehlikeli olmayacak,
ve seyircinin ilgisini çekecek...
Avrupa ülkelerinde yaklaşık 25 yıldır çok hızlı bir şekilde gelişen agility müsabakaları, kapalı spor salonlarından, hem seyirci hem de yarışmacı artışı nedeniyle stadyumlara taşmış durumdadır. Ortalama bir yarışmaya 150-200 köpeğin yarışmacı olarak katıldığı şampiyonalar, uluslararası boyutlarda düzenlendiğinde, katılımcı takımların sayısında kısıtlamalara gidilmesi zorunlu bir hale gelmiştir. Ülkeler ve takımlar arasındaki rekabet, sporun gün geçtikçe hızlanmasına ve buna dayalı olarak da yeni eğitim tekniklerinin bulunup, sisteme adapte edilerek uygulanmasını zorunlu hale getirmiştir.
Tüm bunların yanı sıra agility, ortaya çıkış felsefesiyle, köpeklerin, yüzyıllardır sürü gütme, koruma, kızak çekme, eşya taşıma, arama kurtarma, sakatlara rehberlik gibi insanlığın faydası doğrultusunda üstlendiği misyonlara, sahiple hafta sonu spor aktivitesi şeklinde bir yenisini eklemiştir.
Ülkemizde ise bu spor henüz yarışma boyutunda bir konuma sahip değildir, hiçbir kulüp veya kuruluş bünyesinde yarışma formatında resmi olarak organize edilmemektedir. Sadece düzenlenen "Dog Show"'larda gösteri amaçlı çalışmalar yapılmaktadır. Yurtdışındaki yarışmalar büyük çoğunlukla köpeklere malzeme veya mama üreten firmalar sponsorluğunda gerçekleşmektedir. Katılımın yüksekliği, seyirci kapasitesi ve aktivitelerin haber değeri de göz önüne alındığında ülkemizde de yakın zamanda bu tür sponsorluk faaliyetlerinin, genel yada bireysel olarak başlayacağı düşünülebilir.
Engeller ve Tanımları
Table
En az 0.90 cm X 0.90 cm en fazla 1.20 mt X 1.20 mt ölçülerinde olmalıdır. Masa sabit ve kaygan olmayan bir yüzeye sahip olmalıdır. Üzerine elektronik zaman cihazları kurulabilecek uygun bir şekilde tasarlanmalıdır. Masa, start/finish amaçlı kullanılabildiği gibi parkur içerisinde üzerinde belirli süre bekleyerek geçilen bir engel olarak da kullanılabilir
Hurdles
(tekli) Yükseklik L: 55 cm-65 cm M: 35 cm-45 cm S: 25 cm-35 cm arası. Genişlik en az 1.20 mt.
(kombine) iki tekli hurdles engelinin uzun atlama formunda kullanımı. İki tekli engel arasında 15 cm-25 cm yükseklik farkı uygulanabilir. Toplam derinlik L: 55 cm M: 40 cm S: 30 cm ölçülerinden fazla olamaz. Parkurda kombine atlama engeli sadece bir defa kullanılır.
Long Jump
2 ila 5 üniteden oluşabilir.
L: 1.20 mt ila 1.50 mt (4 veya 5 ünite) genişliğinde
M: 70 cm ila 90 cm (3 veya 4 ünite) genişliğinde
S: 40 cm ila 50 cm (2 ünite) genişliğinde olmalıdır.
Üniteler yükselen bir sırayla dizilir. En alçak ünite en başa gelecek şekilde düzenlenir. Üniteler arasındaki derinlik 15 cm olmalıdır. En başta ve en alçak olan ünite 15 cm, en sonda ve en yüksek olan ünite 28 cm yüksekliğinde olmalıdır.
Tyre Jump
Yuvarlak bölüm (araba lastiği benzeri bir yapıda) çapı 38 cm-60 cm arasında. Yuvarlağın tam ortasından yere olan yüksekliği L: 80 cm M ve S : 55 cm olmalıdır. Güvenlik gerekçeleriyle lastiğin alt bölümünün iç kısmı doldurulacaktır. Engelin taban genişliği en az 2 mt olacaktır. Lastiğin her iki yanında 1 mt açıklık olmalıdır. Lastiğin tabana olan bağlantısı ayarlanabilir zincir veya iple yapılacak, sabit düzenlenmiş (ayarlanamayan) lastik engeline müsaade edilmeyecektir. Belirlenen çaplarda, köpeğe çarpışma halinde zarar vermeyecek esnek ve hafif bir malzeme de kullanılabilir.
Wall
Yükseklik L: 55 cm-65 cm M: 35 cm-45 cm S: 25 cm-35 cm arasında olmalıdır. Asgari genişlik 1.20 mt ve en fazla kalınlık 20 cm olmalıdır. Duvar engelinin ön panelinde tunel şeklinde bir veya iki açıklık olmalıdır.
Weaving Poles
Slalom engelinde çubuk sayısı 8, 10 veya 12 olabilir. Çubuklar sabit ve 3 cm ila 5 cm çapında olmalıdırlar. Çubuk yüksekliği 1.00 mt ila 1.20 mt arasında olabilir ve 50 cm ila 65 cm aralıklarla dizilmelidir. Dünya şampiyonasında slalom engelinde çubuklar arası açıklık 60 cm olmalıdır. weaving poles engeli parkurda sadece bir defa geçilmek üzere konuşlandırılır.
A - Frame
A şeklinde dikilmiş 2 rampadan oluşur. En üst noktada genişliği en az 90 cm ve aşağıya doğru 1.15mt ye kadar genişleyebilir. Yüksekliği L : 1.90 mt M ve S : 1.70 mt olmalı ve yere 90 derece açıyla durmalıdır. A-frame'in her iki tarafına da kaymayı önlemek amacıyla her 25 cm sine bir kayma önleyici çubuk konulabilir. Bu çubuklar 20 mm genişliğinde ve 5 mm ila 10 mm kalınlığında olmalı ve keskin köşeler bulundurmamalıdır. Engelin yerden 1.06 mt'lik bölümü köpeğin kontak alanı olduğundan farklı bir renkte olmalıdır.
Dog Walk
Yükseklik en az 1.20 mt en fazla 1.35 mt olmalıdır. Dog walk 3 adet kaplamadan oluşmaktadır. Bu kaplamaların her biri en az 3.60 mt en fazla 4.20 mt uzunluğunda olmalıdır. Genişlik 30 cm olmalıdır. Çıkış ve iniş rampalarının her birine düzenli aralıklarla konmuş kaymayı önleyici çubuklar olmalıdır (yaklaşık 25 cm de bir). Bu çubuklar 20 mm genişliğinde ve 5 mm ila 10 mm kalınlığında olmalı ve keskin köşeler bulundurmamalıdır. Çıkış ve iniş rampalarının ilk 90 cm lik bölümü kontak alanı olduğundan farklı bir renkte olmalıdır.
See Saw
Tahtaravalli engel tek bir plakadan oluşur. En az uzunluk 3.65 mt en fazla 4.25 mt olmalıdır. Orta destek noktasının yüksekliği tahtaravalli uzunluğunun 1/6'sı kadar olmalıdır. Engelin denge merkezi yere çok iyi sabitlenmeli ve yüzeyi kaymayan bir madde ile kaplanmalıdır. Bu engelde kaymayı önleyici çubuklara müsaade edilmez. Her iki ucun ilk 90 cm'lik bölümü kontak alanı olduğundan farklı bir renkte olur. Engel çok dengeli olmalıdır. Ne çok hızlı nede çok yavaş. Engelin dengesi bir ucuna 1 kg ağırlığında bir yük konulduğunda yere inmesini 3 ila 4 saniyede tamamlayacak şekilde ayarlanmalıdır.
Tube Tunnel
60 cm çapında ve 3 mt ila 6 mt uzunluğunda olmalıdır. Tüp tünel çeşitli kıvrımlarla şekillere sokularak kullanılacağından esnek bir malzemeden yapılmış olmalıdır.
Flat Tunnel
Giriş ucu 60 cm yüksekliğinde ve genişliği 60 cm ila 65 cm arasında olmalıdır. Tünelin giriş bölümü sert bir malzemeden yapılmalı ve derinliği 90 cm olmalıdır. Çıkış bölümü bez veya benzeri yumuşak bir malzemeden ve 60 cm-65 cm çapında, boyu da 2.5 mt ila 3.5 mt arasında olmalıdır.
Agility Parkuru
Tube Tunnel
Dog Walk
Weave Pole
Table
A - Frame
Collapsed Tunnel / Flat Tunnel
Jumps
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder