Size K-9 dediğim zaman bunun ne anlama geldiğini tahmin edebilirsiniz.Peki Schutzhund nedemektir? sorusuna yanıt verebilirmisiniz.? Burada K-9 terimini kısa olarak açıklayalım ve asıl konumuza Schuzhund eğitime daha sonra dönelim.
K-9 terimi bir çağrışım içermekte. Bildiğimiz gibi şu an evlerimize kadar konuk olan dostlarımız latince sınıflandırmada "Canidae" yani etçil ve yarıetçil memeli sınıfında yer almaktadır. "Canine" ise daha sık kullanılan bir terimdir ve "Canidae" başlığı altında kurt, tilki , çakal, kır kurdu, ve köpek'de bu terim içerisinde yer alır. Örneğin kurdun latince adı "Canis Lupus" , kır kurdunun ise "Canis Latrans " olarak beliritilir. Evcilleştirilmiş köpekleri ise bu sınıfta "Canis Lupus Familiaris" olarak görmekteyiz. K-9 terimini ingilizce olarak telafuz ettiğimiz zaman K-nine (key-nayn gibi Türkçe'de düşünelim) yukarıdaki bilgiler eşliğinde kulağa yabancı gelmeyen bir çağrışım uyandıracağını farkedeceksiniz. Bu çağrışım köpekgiller ailesinin sınıfı yani "Canine" olacaktır.
K-9 ayrıca Amerikan polis ve askeri köpek eğitime verilen genel terimdir.K-9 eğitimi:Koruma,bodyguard,narkotik,bomba, asayiş,iz takibi ve diğer askeri ve polis köpeği eğitimlerini konu alır. Pek çok kişi K-9 terimini Alman Çoban Köpeği ile karıştırmaktadır.Bu son derece yanlıştır,Hollywood sinemasının yapımı ünlü K-9 filminde "James Belushi" ile birlikte onun zeki ve cesur narkotik köpeğini oynayan "Jery Lee" adlı köpek bir Alman Çoban Köpeği dir.Bu nedenle köpekseverler filmin verdiği imaj ile K-9 adını bu ırkın adı olarak anmaktadır.Hatta bu ırka sahip olmak isteyen kişiler,satıcı tarafından kendilerine siyah veya kahverengi bir Alman Çobanı yavrularını getirdiği zaman, alıcı bu yavruların K-9 olmadığını belirterek başka yavru gösterilmesini ister.
Değerli köpekseverler, Alman Çoban Köpeği gri,siyah,kahverengi hatta beyaz olabilir.Fakat adı hiçbirzaman K-9 olamaz.
American Kennel Club köpek eğitimine 1933 yılında başlamış olmasına rağmen her konuda olduğu gibi yine Amerika K-9 terimini bütün dünyaya kabul ettirmiştir.Ama köpek eğitiminin ana yurdu Almanya ile yine köpek eğitiminin (İtaat-koruma-iz takip) temeli olan Schutzhund eğitimi ülkemizde çok nadir duyulan bir terimdir.
Schutzhund kelime anlamı ile Almanca "Koruma Köpeği" demektir ve iş köpeklerinin çalışma - itaat zekası ile çalışma isteklerinin değerlendirilmesini içerir.
Schutzhund 1800'lü yılların sonlarına doğru bugünkü Verein Deutsche für Schaferhunde kulübünün kurucusu ve Alman Çoban Köpeğinin babası Max von Stephanitz tarafından geliştirilmiştir ve bugünkü itaat- iz takibi eğitiminin ve özellikle koruma eğitiminin temeli olarak bilinmektedir.Stephanitz'in amacı Alman Çoban Köpeklerinin çalışma-itaat isteği ve zekasının eğitim ile değerlendirilmesi idi.Stephanitz bu yeni ırka oldukça güveniyordu ve bu ırkın Almanya'da polis ve askeri eğitim alanında kullanılması için çalışmakta idi.Stephanitz'e göre bu köpek oldukça gelişmiş koku,his,yüksek cesaret,korkusuz ve çeviklik gibi duyulara sahipti.Stephanitz işte bu inandığı özellikleri göstermek ve uygulamak için Schutzhund eğitimini düzenledi ve geliştirdi.Bugün Schutzhund eğitimi dünyanın birçok ülkesinde uygulanmakta ve güvenilir,dost,son derece cesaretli kruma ve arkadaş canlısı köpekler çıkarmaktadır.Schutzhund eğitiminin yarışmalarına binlerce köpek katılmakta ve günlerce bir stadyum dolusu insan bu yarışmaları izlemektedir.Yarışmayı kazanan kişi ve köpekler ise oldukça iyi bir ün sahibi olmaktadırlar.
Bununla birlikte Alman Çoban Köpekleri gerekli resmi kayıt evraklarını ancak anne ve babanın Schutzhund eğitiminden başarı ile geçmesi sonucu almaktadır.Yine köpek Schutzhund eğitiminden geçmez ise köpek şovuna kabul edilmez, köpeğin standart yapısını gösteren "V" (Vorzüglich) Mükemmel dereceyi alamaz ve Sieger (Şampiyon) seçilemez, üretim için uygun raporu (Köarklasse 1-2) derecelerini alamaz.
Schuzhund eğitimi sadece Alman Çoban Köpeklerine uygulanmaz.Koruma iç güdüsüne sahip diğer ırklardan köpeklerde bu eğitim yarışmalarına katılmaktadır. Boxer,Doberman Pinscher,Rottweiler,Malinois,Tervuren,Groenandael,Giant Schnauzer ırklarıda bu eğitim alanında sıkça görülür.Ancak en çok görülen ve başarılı olan ırk Alman Çoban Köpeği'dir ve bu yarışmalarda çoğunlukla Belgian Malinois ırkı ile rekabet içindedir. Köpek eğitim alanındaki bir parkurda eğitmeni ile birlikte şu üç başlık altındaki becerilerini jüriye sunar.
İz takibi-İtaat ve Koruma.
İz takip eğitimi, köpeğin daha önce eğitmeni veya yabancı bir kişi tarafından bırakılan ayak kokusunu takip etmesini ve bu iz üzerine bırakılan personel türü eşyaları bulmasını içerir.Köpek ayak izini konsantre olarak takip etmeli ve bulduğu eşyaları dokunmadan yatarak ön elleri arasında göstermelidir.İz takip parkuru Schutzhund eğitiminin aşamalarına SchH1-2-3 göre zorluluk derecesi artar.
İtaat bölümünde.Köpeğin eğitmenine gösterdiği ilgi ve bağlılık ölçülmektedir.Köpek itaat eğitimi içerisinde bulunan komutları dikkatli ve istekli bir biçimde yerine getirmeli,tereddüt göstermemelidir.Bu bölümde köpek çeşitli hareketlerde test edilir.Örneğin yedeksiz olarak eğitmeninin sol yanında canlı olarak yürümesi,retrieve komutunu uygulaması ve yine bu komutu engel üzerinden tekrarlaması gibi.
Koruma bölümünde,köpeğin savaşma içgüdüsü,cesareti ve kendine güveni ile zor şartlar altında eğitmenine bağlılığı ölçülmektedir.Köpek saklanan kötü şahsı arayıp bulmalı,havlayarak haber vermeli ve gerektiğinde tereddüt etmeden saldırmalıdır.
Her üç bölümdeki değerlendirme jüri tarafından yapılmaktadır.Jüri uzun yıllar eğitmen olarak hizmet veren ve köpekleri iyi tanıyan kişiler arasından seçilir.Jüri köpeğin hareketleri ile güdülerini değerlendirerek, aslında köpeğin kalbinde ne bulunduğunu anlamaya çalışır.
Elindeki sopası ile kötü niyetli davranışlar gösteren ve köpeğin eğitmenine saldıran kötü adam kaçarken eğitmeni köpeği tutar ve uzaklık 80-100 adım mesafeye ulaşınca "Saldır" komutu ile köpek bıraklılır.Köpek av içgüdüsünü çalıştırarak kaçan bu kişiyi yakalamak istemektedir.Köpek şu an bu kişiyi içgüdü gereği av olarak görmektedir.(Koşan bir tavşan veya ördek gibi).Amacı bu avı yakalamak ve doğal sonuç olarak öldürmektir.Köpek av iç güdüsünü şu sıra ile çalıştırır;
Göz ile takip.
İzle.
Ortaya çıkar.
Peşine düş.
Yakalalamak için koş.
Yakala.
Isır.
Kötü adam aradaki mesafenin yarıya indiğini gördükten sonra birden durarak ileriye doğru koşmayı keser ve aniden köpeğe dönerek koşmaya başlar bu anda sopası ile köpeği tehdit eder ve köpeği korkutmak için bağırır.Köpek hızlı ve son derece istekli bir koşu ile avı yakalar ve avın karşı (Kötü adamın) karşı saldırısına rağmen hiçbir tereddüt göstermeyerek kötü adamın üzerine atlar ve onu yakalayarak ısırır.Şu anki düşüncesi avı yani kötü adamı berteraf etmektir.Çünkü biraz önce kendisini ve eğitmenini bu kişi tehdit etmiştir.Köpek, eğitimin ve içgüdünün verdiği düşünce ile kötü adamla dövüşür ve kötü adamın tehditlerine aldırmaz,eğitmeninden emir alıncaya kadar da bu savaşını sürdürür ve kötü adama aman vermez.Şu an kötü adama saldıran Alman Çoban Köpeği'nin ısırdığı kolluk üzerine yaptığı basınç;eğer köpek (Full Bite) tam ısırış yapmış ise: (Yani sadece ön köpek dişlerini kullanmasını değil,kolluğu tamemen kavramasını kastediyorum.) 2.5 santimetrakere içine 320-330 kg dır.Bu basınç köpek ırkına göre değişme gösterir.
Bu bölümde ise son aşamaya gelinmiştir.Köpek bu ana kadar kötü adamı yakalamak için iç güdülerini kullandı ve eğitimin kendisine vermiş oldukları ikincil planda kaldı.Şu an ise köpeği kötü adamın önünde havlayarak ve tehdit ederken görmekteyiz.İşte burada köpeğe verilen eğitim ön plana çıkıyor.Yukarıda sayılan iç güdülerini sıra ile kullanan köpek son aşama olan "Öldür" güdüsünü kullanmıyor.Çünkü ona bu konuda eğitim verilmiş ve iç güdüsü bu anlar için kısıtlanmış.Kötü adam bu son derece iyi eğitilmiş ve işini mükemmel yapan köpekle uğraşmanın iyi bir fikir olmadığını anlayarak sopasını indirmiş ve hareketsiz duruyor.Köpek ise eğitimin verdiği gereklilik ve disipilin içinde, hareketsiz kalan kişiyi ısırmayı bırakmış ve önünde durarak havlıyor, kişiyi tehdit ediyor.Çünkü hareketsiz duran bir kişi eğitmenine bir zarar veremeyecektir.Yine de köpek tetiktedir ve kötü adamın en küçük bir saldırısı halinde tekrar bu saldırıya ani olarak karşılık verir
.Bu eğitimin verilmesi esnasında köpek ikilem içerisinde kalmaktadır.Çünkü son ana kadar takip ve ısırmaya koşullandırılmıştır,içgüdü gereği avınıda başkasına teslim etmeyecektir.Ancak şu an kendisinden büyük bir hırs ve istekle takip ettiği ve yakaladığı kötü adamı bırakması istenmektedir.Köpek eğitim esnasında bu isteğe çoğu zaman karşı çıkar ancak köpeğin iç güdüleri doğru şekilde kullanıldığı takdirde köpek, eğitmeninin isteğini yerine getirir ve kolluğu bırakır.Bu arada köpeğin enerjisi kötü adamın olası başka bir saldırıdan vazgeçirmek ve tehdit etmesi için kullanılır.
Schutzhund eğitiminin İtaat değerlendirmesi ve Puanlaması şu şekildedir.
SchH1
Yedekli olarak yürüme.(Tasması takılı olduğu halde).
15 puan
Serbest yürüme
20 puan
Yürüyüş de iken "otur" komutu.
10 puan
Yüzeyden Retrieve.
10 puan
1 mt engel üzerinden Retrieve..
15 puan
Komut ile ileri koş ve komut ile yat.
10 puan
Yat komutu.(Köpeğin dikkati başka yöne dağıtlır.)
10 puan
Yat komutu ve geri çağırma
10 puan
SchH2
Yedekli olarak yürüme.(Tasması takılı olduğu halde)
10 puan
Serbest yürüme
15
Yürüyüş de iken "otur" komutu
5
Yat komutu ve geri çağırma
10
Yüzeyden Retrieve (1kg taşıma halteri ile)
10
1 mt engel üzerinden Retrieve(650 gr taşıma halteri ile
15
"A" rampası üzerinden Retrieve
15
Komut ile ileri koş ve komut ile yat
10
Yat komutu.(Köpeğin dikkati başka yöne dağıtlır.).
10
SchH3
Serbest yürüme
10 puan
Yürüyüş de iken "otur" komutu
5
Yat komutu ve geri çağırma.
10
Yürüyüşte iken ayakta bekle komutu
5
Koşar adımda iken ayakta bekle komutu
10
Yüzeyden Retrieve (2kg taşıma halteri ile)
10
1 mt engel üzerinden Retrieve(650 gr taşıma halteri ile
15
"A" rampası üzerinden Retrieve
15
Komut ile ileri koş ve komut ile yat.
10
Yat komutu.(Köpeğin dikkati başka yöne çevrilir.).
10
Toplam Skor :
96-100 puan Mükemmel (Vorzüglich)
90-95 puan Çok güzel (Sehr Gut)
80-89 puan Güzel (Gut)
70-79 puan Tatmin Edici (Befriedigend)
36-69 puan Hatalı (Mangelhalf)
0- 35 puan Yetersiz (Ungenügend)
Koruma Bölümü Değerlendirmesi ise şu puanlar üzerinden yapılmaktadır.
SchH1
Bekle ve Havla
5 puan
Saldır.
35
Cesaret Testi ve Takip
.60
SchH2
Kötü adamı bulma
5 puan
Bekle ve Havla
10
Kötü adamın yakalanması...
10
Eğitmeni Koruma.
40
Kötü Adamın eğitmenin yanında takibi.(Side Transport)
5
Cesaret Testi
20
Saldırı..
10
SchH3
Kötü adamı bulma
5 puan
Bekle ve Havla
10
Kötü adamın yakalanmas
10
Eğitmeni Koruma
25
Önde yürüyen kötü adamın takibi
5
Cesaret Testi
25
Saldırı.
10
Takip
10
Toplam Skor:
96-100 Mükemmel (Vorzüglich)
90-95 Çok Güzel (Sehr gut)
80-89 Güzel (gut)
0-79 Yetersiz (Ungenügend)
Köpeğin koruma eğitiminde iki farklı iç güdüsü kullanılır.
1-Av Modu :
Köpek av modunda, kötü adamı aynen doğal yaşamda olduğu gibi bir tavşan vaya bir ördeği kovalarmış gibi,kendinden emin bir şekilde takip eder.Bu dönemde köpek korkusuzdur,sessizce avını takip eder ve yine sessizce avını yakalar.Köpeğin yüz ifadesinde korkunçluk gözlenmez,kulakları diktir,tehdit edici görünüşü yoktur,dişlerini göstermez. ve bu anda köpek tamamıyle ava konsantre olur ve onu yakalama isteği içine girer.Köpek takip esnasında ve avını ısırken havlama,hırlama gibi davranışlar göstermez.Geri çekilme isteğide yoktur.Yakalama ve ısırma şansını elde edene kadar avını takip eder.Avı yakaladıktan sonra ise diğer içgüdelerini uygulayarak avını öldürür.
2- Savunma Modu :
Köpeğin kendisine yapılan bir saldırıya karşı göstermiş olduğu karşı koymadır.
Köpek bu esna içerisinde,kendini savunmak zorunda hisseder.Av modunda ise hoşlandığı için ısırıyordu.Köpek stres içindedir, tehlikede olduğunu hisseder ve korkmaktadır..Bundan dolayı av modunda uyguladığı davranışın tersine,tehlikenin üstüne gitme yerine durarak kendini savunma ihtiyacı gösterir.Bu esnada köpeğin yüz ifadesi korkunç bir hal almıştır,köpek hırlamakta,havlamakta ve dişlerini göstermektedir.Vücudunun arka kısmındaki tüyleri rakibinden daha büyük gözükmek için dikleştirir,kulaklarını geriye yatırır ve kuyruğunu normal pozisyonun altına indirir ya da paralel tutar..Bu durumda köpek sadece ön dişleri veya çenenin yarısını kullanarak ısırır.
Üç bölümün sonunda (İz takibi-İtaat-Koruma) köpeğe verilen puanlar toplanır ve yarışmanın şampiyonu belli olur.
286-300 Mükemmel (Vorzüglich)
270-285 Çok Güzel (Sehr Gut)
240-269 Güzel (Gut)
220-239 Tatmin Edici (Befriedigend)
110-219 Hatalı (Mangelhaft)
0-109 Yetersiz (Ungenügend)
imranyuce.tripod.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder