KÖPEK IRKLARI "AV KÖPEKLERİ"

BÜYÜK AVLARDA KULLANILANLAR

*KOKU İLE KOVANLAR

Basset Hound


Anavatanı Fransa olan Basset Hound hepimizin yakından tanıdığı gibi kulakları yerleri süpüren,kısa bacaklı ve uzun gövdeli ve oldukça medyatik bir ırktır. Basset Fransızca' da yere yakın anlamına gelir. Basset Hound' lar Bloodhound' ların yakından akrabalarıdırlar. Basset Hound esas olarak bir tavşan ve tilki köpeğidir ve boyunun kısalığı sık çalılık arazide ve in içlerinde rahat çalışmasını sağlar. Ağır kanlı gibi gözüken bir yapısı da olsa en ufak bir yaban hayvanı kokusu aldığında bir anda vücudundan beklenilmeyecek bir çeviklikle koşmaya ve iz takibine başlar. Günümüz de Basset Hound'lar grup köpeği olarak halen avda kullanılmaktadırlar. Kısa tüy yapısı, foxhound rengi yani geleneksel ''Hound -Colour'' denilen siyah-beyaz ve kızıl renklerdedir, ancak sarı ve açık kahve renkli olanlarına da rastlanır.

Bassethoundlar aile ve ev yapısına kolay uyum sağlayabilen yumuşak karakterli köpeklerdir. Bir Bassetiniz varsa köpeğinizin kulak temizliğine önem vermelisiniz zira uzun kulakları yüzünden hava almayan iç kulakta sık sık mantar belirtileri görünür. Herhalde bir gün avda bir tilkinin yada tavşanın arkasından bir Basset geldiğini görsem bu beni çok şaşırtırdı. Basset Houndlar diğer pek çok ırk gibi ülkemiz meralarında gözükmezler ancak evlerde karizmatik dış görünümlerinden dolayı son derece popülerdirler.

İngiliz Foxhound


İngiliz Foxhound ' un anavatanı İngiltere' dir.Geçmişine bakıldığında 1600 lü yıllara kadar gidilebilir. O yıllarda ''Stag'' denilen bir tür geyiğin avı çok popülerdi ve bu avda Foxhound benzeri , sürü halinde çalışan köpekler kullanılıyordu. Stag denilen bu geyiğin azalmasıyla soylu aristokratlar arasında çok popüler olan bu tarz avda geyik yerine tilkiler avlanılmaya başlandı. Bu avda kullandıkları köpekler arasından en hızlı, en dayanıklı , kokusu en kuvvetli ve sesi en yüksek olan köpekleri seçen soylular zaman içerisinde günümüzün Foxhound' unu yarattılar. Fox hound adından da anlaşılabileceği gibi tam bir tilki köpeğidir, merada zekasıyla ünlü tilki ile sonunda genellikle tilkinin mat olduğu bir satrancı oynar. Tilkinin zekasına karşı kendi zekasını, süratini ve burnunu kullanır. Foxhound' lar grup köpekleridir ve tek başlarına tam randımanlı av kovamazlar. Yakın akrabası olan Amerikan foxhound 'u ile arasında ki tek fark Amerikan Foxhound' unun daha iri yapılı olmasıdır.

Foxhound'lar beyazdan siyaha ve siyah -beyaz -açık kahve kopoy rengi olan geleneksel renklerine kadar her renkte olabilirler. Foxhoundlar, erişkinleri ortalama 50 -55 cm yüksekliğinde 30-35 kg ağırlığında kısa ve yumuşak tüylü,insana yakın ama sürü şefi olan alfa ırkdaşına daha yakın,ev içerisinde beslemeye pek müsait olmayan çok hareketli köpeklerdir. Ülkemizde bulunmamakta ve meralarda kullanılmamaktadır.

Beagle


Anavatanı İngiltere olan Beagle , kokuyla kovan av köpeği ırkları arasında en küçük vücut yapısına sahip ve en popüler olan ırktır. Beagle tam bir tavşan ve tilki avcısıdır ve diğer avlarda fazla randıman vermez. Tam olarak kökeni bilinmemekle birlikte atalarının Yunanistan ve Fransa'dan geldiği sanılmaktadır. Beagle' ın tarihi araştırıldığında ancak 19. Yüzyılın ortalarına kadar geri gidilmektedir ama 14. yüzyılda Beagle' a benzer ırktaki köpeklerin kullanıldığı tavşan avları resmedilmiştir. Beagle ismi küçük anlamına gelen ''begele'' ve ''beag'' dan gelmektedir. Beagle, en popüler olduğu konu olan tavşan avıcılığı ile Queen Elizabeth' in favorisi olmuştur. Beagle bir ''grup'' av köpeğidir ve tek başına kovmaktansa grupla kovmayı tercih eder, ayrıca Beagle kokuyla kovan av köpekleri arasında en hassas buruna sahip köpeklerden biridir.

Beagle 1873 yılında British Kennel Club tarafından kabul edilmiş ve 1888 yılında ilk ulusal Beagle kulübü Amerika'da kurulmuştur.

Ne yazık ki Beagle ufak olması ve insana yakın , sıcak karakteri ile tıbbi araştırmalarda en fazla kullanılan köpek haline gelmiştir.

Beagle' lar kısa tüylü kovucu av köpekleridir.Tüy renkleri siyah, beyaz ve açık kahvenin kombinasyonlarıdır. Beagle' nin küçük ve büyük olmak üzere 2 türü vardır. Genellikle İngiltere'de olan türler daha küçük yapılı Amerika' da olan türler daha iri yapılıdırlar, ancak önemli olan nokta iri bir Beagle' nin çok benzeri olan Harrier'larla karıştırılmaması gerektiğidir. Ortalama olarak erişkin bir Beagle' nin yüksekliği 25-35 cm ve ağırlığı 10-15 kg' dır. Çok sıcakkanlı insana yakın ve ev içerisinde bakılmaya müsait köpeklerdir. Ülkemizde iyi bilinmekle birlikte meralarda hemen hemen hiç rastlanılmamakta, daha çok avla alakası olmayan insanlar tarafından sadece popüler olduğu için beslenilmektedirler.

Grand Basset Griffon



Anavatanı Fransa olan bu ırkın 2 türü vardır. Küçük olanına petit griffon, büyük olanına grand griffon denir. Sözlük manasıyla Petit küçük, grand büyük , basset ise kısa ayak demektir. Ufak olan petit basset griffon daha çok tilki ve tavşan avlarında, grand basset griffon ise domuz ve geyik süreklerinde kullanılırlar. Her 2 ırkta kovarken ses verirler. Ender ırklardandırlar ve ülkemizde hiç yoktur.

Bloodhound

Anavatanı İngiltere olan bu ırkın günümüzde en fazla popüler olduğu yer Amerika Birleşik Devletleridir. Bloodhound un geçmişi 14. Yüzyıla kadar uzanır. Köpeğin ataları tam olarak bilinmemektedir. İngiltere' de esas olarak domuz ve geyik avında kullanılan Bloodhoundlar domuz ve geyik popülasyonundaki azalmalar ve tilki ve tavşan avının daha revaçta olmasıyla anavatanlarındaki popüleritelerini kaybetmişlerdir. Ancak Amerika' da bu ırk son derece popülerdir ve ayı avından pumaya kadar bir çok avda kullanılırlar. Blodhound' un adına aldanıp sakın kan takip köpeği olduğunu düşünmeyin . Bloodhound ''hound of pure blood '' demektir, yani saf kan köpek.

Bloodhound daha çok soğuk iz denilen eski izlerde üstün başarı gösteren köpeklerdir. Bloodhound tüm av köpeği ırkları arasında en keskin buruna sahip köpektir. Açık kahve , siyah-kahve gibi renk versiyonları olan bloodhound un üzerine 2 boy büyük gelen bir derisi vardır. Kafasını koku sürmek amacıyla aşağı eğdiğinde bu deri yüzüne toplanır. Hatta gözlerini kısmen kapatarak köpeği sadece burnunu kullanmaya zorlar. Gelişkin bir köpek yaklaşık 45 kg ve 50 cm yüksekliğindedir. Bloodhoundlar iz sürerken ses vermezler. Ülkemizde meralarında gözükmeyen bir köpektir.

Harrier



Anavatanı İngiltere' dir.12. yy ın ortalarına kadar Harrierlara ait kayıtlara rastlanılmaktadır. Beagle a çok benzer hatta beaglenin irisi bile demek mümkündür. İngiltere' de daha çok at üstünde Terrier-men denilen avcılarla at üstünde yapılan tilki ve tavşan avlarında kullanılırlar. Grup olarak avlanmaktan hoşlanırlar. Coonhound, bassethound yada alman av terieri gibi tek başlarına av kovabilen bir ırk değildir. Bir harrierdan tek olarak randıman alınamaz. Kovarken ses verirler. 3 renk,siyah beyaz açık kahve ve 2 renk versiyonları vardır. Orta boyda sağlam yapılı ve enerjik köpeklerdir.


Coonhound



Coonhound Amerika Birleşik Devletleri kökenli ender ırklardan biridir. Amerika' da kovma avlarında en fazla kullanılan köpektir. Grup olarak kovabildiği gibi tek başına da kovabilir. Coonhound' un bu kadar popüler olmasında ki en önemli 2 sebep bu köpeğin hem gündüz hem de gece iz takibi yapabilmesi ve treeing denilen, kovulan avı sıkıştırıp ağaca çıkartan bir stili olmasıdır. Ağaca kaçan av altında köpek olduğu için kaçamamakta , avcı için çok kolay bir hedef teşkil etmekte ve avlanılmaktadır. Coonhound' un black-tan, blue thick, redbone, ingiliz, walker ve plott olmak üzere 6 çeşidi vardır. Bu farklı isimler köpeğin tüy yapısından kaynaklanmaktadır.

Coonhound' un Amerika' da sıklıkla kullanıldığı avlar ; ayı, cougar(puma), rakun, yaban domuzu, vaşak, tilki, oposum, geyik ve tilki avlarıdır. Coonhound kovma esnasında ki verdiği ses kalitesiyle de çok sevilen bir köpektir. Yüksek kokulu, zeki, sert ve yorulmaz bir köpek olan Coonhound' un Amerika' nın bazı eyaletlerinde yüksek ödüllü kovma yarışmaları yapılmakta ve büyük bahisler dönmektedir. Bu ırk ev de beslemeye kesinlikle uygun bir ırk değildir. Zira avcılar için çok önemli olan ses kalitesi komşularınızla sizi er veya geç mutlaka birbirinize düşürecektir. Coonhound ülkemizde pek bilinmemekte ve avlarda kullanılmamaktadır.

Deutsch Jagd Terrier ( Alman Av Terrieri )

Anavatanı Almanya' dır. İki ünlü Alman kovma köpeği yetiştiricisi olan Zengenberg ve Check , sadece tavşan ve tilki kovmanın dışında karaca ve domuz da kovabilecek yetenekte küçük, sert, cesur ve hızlı bir köpeğin arayışına girdiler.1923 yılında Fox terrier ve fırça tüylü İngiliz terierlerinin çiftleşmesini takiben koyu renkli yavruların alınmasıyla ırk yavaş yavaş oluşmaya başladı.1932 yılında ilk etapta elde edilen köpeklerin arasından en iyileri alınarak 2. basamağa geçildi. 8 yıl süren bu süreç içerisinde eski İngiliz terierleriyle tekrar çaprazlanan ırk son olarak Welsh terierlerinin kanının da eklenmesiyle 1940 yılında son haline ulaştı ve günümüzdeki görüntüsünü aldı.

Bir Alman Av Terierini tanımlamak için ''küçük ve cesur'' en doğru seçilmiş kelimelerdir. Omuz yüksekliği erkeklerde 30-34 cm , dişilerde 25-30 cm, ağırlıkları ise erkeklerde 17-23 kg dişilerde ise 15- 19 kg kadardır . Alman Av Terrierleri Fox hound yada Harrierlar gibi kovma esnasında sürü veya kalabalık bir güruha ait olma hissi taşımazlar. Daha açık bir dille tek bir av terrieri tek başına koca bir azılıyı önüne katıp vurdurabilir. Alman Av Terrierinin takdire değer en büyük özelliği domuzu çok yakın kovarak ve domuza hamle yaparak domuzu yavaşlatması hatta domuzun kulağına yada yumurtalıklarına yapışarak avcıya atış imkanı vermesidir. Mat siyah-sarımsı kahve ırkın tek rengidir. Tüy yapısı soğuğa ve sıklılara dayanabilecek karakterdedir. Alman av terrieri kovma kabiliyetinin yanında Almanya' da su avlarında aport köpeği olarak da kullanılır. Ülkemizde hemen hemen meralarda hiç görünmemekle beraber meraklıları tarafından Almanya' dan getirilen Alman Av Terrierlerine ender de olsa rastlanmaktadır.

*GÖRÜNTÜ İLE KOVANLAR

Borzoi ( Rus Kurt Tazısı )




Borzoi, Rusya kökenli tazı ırkları arasında en soylu sınıfa sokulan , dış görünüşüyle de son derece alımlı olan bir köpektir. Borzoi' ler Rusya' da soylular tarafından kurt avında kullanılırlardı bu sebeple diğer bir adı da Rus kurt tazısıdır.

Borzoi' nin ilk ırk standartları 1650 yılında yazıya dökülmüştür. Irkın devamını sağlayan kişi olan Rusya Grand Dükü Czar Nicholas 1873 yılında ilk Borzoi Kulübünü kurmuştur. Irkın ataları Saluki' ler ve yerel Rus tazılarıdır. 1917 yılında ki Rus devriminden sonra Borzoi' ler Avrupa ve Amerika' da da görülmeye başlamıştır.

Borzoi dış görünümü itibariyle çok kırılgan ve nazik görünse de gerçekte çok dayanıklı bir ırktır. İpeksi ve dalgalı bir tüy yapısı vardır. Tricolor da dahil olmaz üzere çok çeşitli renklerde olabilir. Erişkin bir Borzoi 65-70 cm yüksekliğinde ve 40-50 kg ağırlığındadır.

Borzoi' ler büyüklükleri dolayısı ile ev içerisinde bakıma uygun köpekler değillerdir , ayrıca sessiz yapıları itibariyle bekçilik de yapamazlar. Bir Borzoi sadece koşmaya ve yakalamaya yarar. Borzoiler' le yapılan çayır kurdu (coyote) avı son yıllarda Amerika' da popüler bir hal almıştır. Ülkemizde bu ırka rastlanılmamaktadır

Greyhound




Greyhoundlar varolan en eski görüntüyle kovan tazı ırklarından biridir. Eski Mısır' da sahibiyle beraber gömülmüş, mumyalanmış Greyhound izlerine rastlanmıştır. Greyhoundlar o yıllarda tıpkı Saluki ve Sloughi(eski bir tazı ırkı) gibi avda en fazla kullanılan ırklardı, bunu Eski Mısır mezar süslerinden ve yazıtlarından anlayabiliriz.
Greyhound görüntüyle kovan tazı ırkları arasında en hızlı olanıdır. Bir greyhound saatte 80-90 km yapabilir ve bu hızını 1.5 km muhafaza edebilir. Asırlar süren bir zaman periodu içerisinde en iyi köpeklerin seçimi ırka tam bir atlet görünümü vermiştir. Greyhound ufak, uzun ve sivri kafa yapısıyla, uzun boynu ve ''gül'' tabir edilen kulaklarıyla inanılmaz bir aerodinamik yapıya sahiptir. Greyhound görünüm itibariyle rüzgar direncine göre adeta Tanrı tarafından dizayn edilmiştir. Greyhound 11. ve 14. Yüzyıllar arasında İngiltere' de bir soyluluk göstergesi olarak kabul edilmişti ve normal halktan bir insanın greyhound beslemesinin cezası idamdı. Greyhoundlar günümüzde Avrupa ve Amerika'da çok popüler olan köpek yarışlarının vazgeçilmezleridirler ve halen avda kullanılırlar. Greyhound isminin köpeğin tüy renginin gri olmasından kaynaklandığı sanılmaktadır, ancak rengi gri olmayan Greyhound' lara da sıklıkla rastlanmaktadır.

Greyhound hızlı olmasının yanında Afgan tazısının tersine çok da zeki bir köpektir.
Greyhound köpek ırkları arasında en temiz ve titiz olanıdır. Greyhound vücudunun pis olmasından ve kokmasından çok rahatsız olur. Greyhound' un tüy yapısı kısa ve yumuşaktır. 1700 lü yıllarda Greyhound' ların Bulldog' larla çiftleştirilmesiyle (mantığının ne olduğunu bilemiyorum ancak bilgi doğrudur) çok geniş bir renk yelpazeleri olmuştur. Erişkin bir erkek greyhound 60-65 cm yüksekliğinde ve 35-40 kg ağırlığındadır. Bu ırk ülkemizde av köpeği olarak kullanılmamaktadır.

Saluki




Saluki varolan en eski görüntüyle kovan av tazılarından biridir. Asur, Sümer ve Eski Mısır tapınaklarında sıklıkla Saluki resimlerine rastlanmaktadır. Saluki yaklaşık olarak 7000 yıldır hiç bir değişim göstermeden günümüze gelmiş tek tazı ırkıdır. Sıcağa son derece dayanıklı olan Salukiler günümüzde tavşan avında kullanılırlar ancak çok eski yıllarda Salukilerin, gazel, çakal, tilki, yabani eşek ve hatta toy avında kullanıldıklarına dair bilgilere rastlanılmaktadır. Salukinin avlanma stili avı kovalama, yıkma ve öldürdüğü avı aport etmektir (taşıyabileceği ağırlıkta ise). Salukiler , tazılar arasında çok amaçlı diyebileceğimiz tek ırktır. Eski yıllarda, 2000-3000 yıl boyunca Orta-Doğu' da yaşayan Bedeviler tarafından yetiştirilen Salukilerin bu denli popüler olmasında ki tek neden Salukinin tencereyi her ne bulursa bulsun doldurmaktaki yeteneğiydi. Hepimizin bildiği gibi İslam dininde köpek pis bir hayvan olarak bilinir ancak Salukiler her zaman bu yaklaşımın dışında tutulmuşlar ve Bedeviler tarafından çocuklarına Allah tarafından hediye edilmiş bir varlık olarak kabul edilmişlerdir. Bedevi inanışlarına göre bir Saluki asla satılmaz sadece hediye edilir. Salukinin tarihsel olarak bir orijini yoktur. Dağılımı ve bulunduğu bölgeler Kuzeyde İran, Irak ve Türkiye, Güneyde ise Arap Yarımadası, Mısır ve Kuzey Afrika'ya kadar olan bölgelerdir.

Saluki dış görünüş itibariyle tam bir atlettir. Saatte 35-40 mil süratle ve bu sürati 5-6 dakika hiç yitirmemeksizin koşabilirler. Bu Salukiyi dünyanın en dayanıklı maratoncusu yapar. Salukinin bu kadar iyi bir avcı olmasında hem bu sürati korumasının hem de 4 ayak süspansiyonu denilen bir özelliğe sahip olmasının da etkisi vardır. Saluki koşarken 4 ayağını da yerden keserek uzun sıçrayışlar yapabilir. Erkekler 50-60 cm yüksekliğindedirler, dişilerse erkeklerden biraz daha kısadırlar. Tüy yapısı yumuşak ve ipeksidir. Belirli bir tüy rengi standartı yoktur, her renk kabul edilir. Kafalarının ortasındaki beyaz leke ırkın yaratıcısı olan Bedeviler tarafından ''Allahın Öpücüğü'', sırtlarındaki beyaz leke ise ''Allahın Parmak İzi'' olarak adlandırılır. Kısaca Salukiler son derece özel, hızlı ve tam anlamıyla bir av tazısıdırlar. Ne mutlu ki çok bilinmemekle beraber meraklıları tarafından saf kan Salukiler ülkemiz meralarında halen kullanılmaktadır.

(Av Tutkusu Dergisi - 2000)