KULLANILMASI VE GELİŞİM SÜRECİ
Arkeolojik çalışmalardan elde edilen veriler, köpeklerin binlerce yıldır insanlarla birlikte yaşayan ve ilk evcilleşen hayvanlar olduğuna işaret etmektedir. Başlangıçta sadece sahiplerini ve onların yaşama alanlarını diğer insanlara ve vahşi hayvan saldırılarına karşı korunmak amacıyla kullanılan köpeklerden , süreç içerisinde ihtiyaçlara göre taşımacılık, avlanma, eğlence, aranan eşya veya kişinin bulunması gibi pek çok alanda istifade edilmiştir.
Köpeklerin güvenlik alanında eğitim ve kullanımında özellikle son yüzyıl içinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında özel eğitim ve yeteneklerini mesaj taşımak, nöbet tutmak, düşmanın yerini işaret etmek, yaralı kayıp askerleri bulmak gibi pek çok zor görevi yerine getirerek kanıtlayan köpeklerden; halen ülkemiz de dahil olmak üzere tüm gelişmiş ülke ordu ve emniyet örgütlerinde önemli görevlerde istifade edilmektedir.
Köpekler diğer hayvanlara oranla çok gelişmiş koku alma yeteneğine sahip canlılardır. Bu yeteneğin -özel eğitimlerle- belirli maddelerin kokusuna kanalize edilmesi ve koku kaynağını tespit eden köpeğin vereceği tepkinin ( alarm işareti ) öğretilmesi esasına dayalı olarak eğitilen detektör köpekler, mücadeleci kurumlar tarafından narkotik suçları ve terörizmle mücadele başta olmak üzere pek çok farklı alanda kullanılmaktadır. Köpeklerin evcil olması,sosyalleştirilebilmeleri ve eğitilebilirlikleri dolayısıyla idareci veya eğitmenlerce yönlendirilebilmesi, koku alma özelliği ile birleştirildiğinde sayılan alanlarda kullanılmasında temelleri oluşturmaktadır.
Genel Müdürlüğümüzün değişik birimlerinde uzun yıllardan beri kullanılmakla birlikte görev köpeklerinin profesyonel anlamda eğitilmeye başlanması, 1997 yılında Köpek Eğitim Merkezi Şube Müdürlüğünün kurulmasıyla gerçekleşmiştir. Günümüzde ise, Türk Polis Teşkilatının yanı sıra diğer mücadeleci kurumların da eğitim taleplerini karşılayan Köpek Eğitim Merkezi Şube Müdürlüğünde 6 farklı alanda görev köpeği ve idarecilerine eğitim verilmektedir. Halen Genel Müdürlüğümüz emrinde, tamamı teşkilatımız mensubu uzman eğitmenlerince eğitilmiş olan 250’nin üstünde görev köpeği ve idarecisi hizmet vermektedir.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Kontrol Programı UNDCP (UNODC), Avrupa Komisyonu ve Türk Polis Teşkilatı’nı Güçlendirme Vakfı katkıları ile kurulan Köpek Eğitim Merkezi Şube Müdürlüğü; güvenlik işbirliği anlaşmaları çerçevesinde günümüze kadar 6 ülke mücadeleci kurumlarının eğitim taleplerini karşılamakla, sınır aşan suçlarla mücadeleye bölgesel ve global destek sağlamak noktasına gelmiştir.
Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Köpek Eğitim Merkezi Şube Müdürlüğü; üretim, hibe ve satın alma yoluyla göreve uygun köpek temini, yavru köpeklerin sosyalleştirilmesi, köpek ile çalışacak personelin seçimi, eğitim verdiği köpek ve idarecilerinin çalışma esaslarının belirlenmesi, eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi, atama ve yer değişikliklerine ilişkin girişimlerin yapılması, eğitimler sonrasında görev köpek ve idarecilerinin performans takip ve ülçümü, kıyafet, eğitim ve kuşam malzemesinin temini, tıbbi destek, ulaşım ve sevkiyat, beslenme ve barınma şartlarının sistemli bir şekilde karşılanması ve düzenlenmesi gibi çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Belirtmiş olduğumuz görevlerin başarıyla gerçekleştirilmesi, hiç şüphesizdir ki en ince detayına kadar tespit edilmiş uzun ve zorlu bir sürecin adım adım ve profesyonelce kat edilmesine bağlıdır. Bu bağlamda , Polis Görev Köpeklerinin kullanımında devamlılık ve sürekli gelişim sağlamak üzere; belirlenen politika ve stratejilerin uygulanması ve imkanların doğru kullanılmasıyla hizmette başarı ve verimliliğin artırılması ilke edinilmiştir.
Emniyet Teşkilatımız emrinde değişik birimlerde istihdam edilen patlayıcı detektör köpeği sayısının 2010 yılı sonuna kadar 100’e ve asayiş devriye köpeği sayısının 120’ye ulaştırılabilmesi hedeflenmektedir.Halen 77 olan narkotik detektör köpek sayısının ise önümüzdeki üç yıllık süreçte 120’ye ulaştırılması planlanmaktadır.
Öngörülen kapasiteye ulaşma sürecinde sahip olunan kaynakların en etkili ve verimli şekilde kullanılabilmesi gerekmektedir. Bu meyanda, uyuşturucu maddelerin ülkemize girişinin engellenebilmesi için; özellikle giriş hattı durumunda bulunan Doğu Anadolu bölgesi sınır illerimiz, Doğu Akdeniz sınır ve liman illerimiz ile Trakya sınır illerimize istihdam planlamalarında öncelik verilmektedir.
Gerek kaçakçılık güzergahı üzerinde bulunan iller ve gerekse coğrafi konum, sosyo-kültürel, ekonomik yapıları itibarıyla bölge merkezi konumundaki illerde yapılan istihdamlar ile hem ülke genelinde alan hakimiyeti sağlanması hem de kaçakçılık güzergahları üzerinde bulunan kontrol mekanizmalarının güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Detektör köpekler ile mümkün olduğunca çok sayıda yer, araç, insan ve eşyanın aranabilmesine imkan verecek kontrol mekanizmaları oluşturulması için uzman personel ve birimlerce risk analizi ve profili çalışmaları yapılmaktadır.
Ülke içi dağıtım-kullanım suçları ve bağımlılıkla mücadeleye katkı sağlamak üzere, büyük ölçekli illerimizdeki detektör sayıları artırılmıştır. Böylece sadece kaçakçılık suçları ile değil; kullanım suçları ve bağımlılıkla mücadeleye de katkı sağlanması öngörülmüş ve sokak satıcılarına yönelik çalışmalardan başarılı neticeler elde edilmektedir.
Türk Polis Teşkilatında görev köpeği eğitim ve kullanımı, gelişmiş ülkelere oranla bu alanda çok kısa sayılabilecek bir geçmişe sahiptir. Bununla birlikte, eğitimde elde edilen tecrübe ve kullanımda ulaşılan etkinlik seviyesi yönünden Türk Polis Teşkilatının bu gün ulaştığı noktanın başarılı olduğu değerlendirilmektedir. Elde edilen başarının temelinde , eğitimde kaliteden ödün verilmemesinin yanı sıra; eğitilen görev köpeklerinin ve idarecilerin uzman birimlerde istihdam edilerek, personelin bilgi ve tecrübesiyle görev köpeğinin koklama duyusu üstünlüklerinden oluşan bir ekip olarak değerlendirilmesi yatmaktadır. Söz konusu ekibin mücadele bütününde doğru konumlandırılması, ihtiyaç analizlerinin yapılmasıyla alt yapı gereksinimlerinin (Uygun bakım, barınma, sağlık, transfer gibi.) karşılanması ve oluşturulan risk analizleri ve profilleri kapsamında mümkün olan en etkin şekilde kullanılmasını sağlamak üzere belirlenmiş strateji ve prosedürlerin uygulanması gibi hususlar da elde edilen başarının diğer asli unsurları olarak sayılabilir.
Detektör köpeklerin suçla mücadele bütününe sağladığı katkıyı ifade etmek üzere bazı rakamlar vermek gerekirse;
2005 Yılı içerisinde, 1769 Kg. Eroin Maddesinin yakalanmasında yararlanılan köpekler toplam yakalamanın %27 ’lik bölümünde, 385 Kg. esrar maddesinin yakalanmasıyla toplam yakalamanın % 6’lık bölümünde ve 22,4 Kg. Afyon maddesinin yakalanmasıyla toplam yakalamanın % 65 ’lik bölümünde rol almışlardır. 2006 Yılı içerisinde ise, 1.872 Kg. Eroin Maddesinin yakalanmasında yararlanılan köpekler toplam yakalamanın % 25’lik bölümünde, 1.458 Kg. esrar maddesinin yakalanmasıyla toplam yakalamanın % 15’lik bölümünde ve 97,5 Kg. Afyon maddesinin yakalanmasıyla toplam yakalamanın % 45’lik bölümünde rol almışlardır.
Yine 2006 Yılı içerisinde silah-mühimmat detektör ve patlayıcı detektör köpekleri, değişik yer ve zamanlarda yapılan operasyonlarda toplam 20899 Gr. A4 patlayıcı madde, 13 Ad. Glock marka tabancaş 26 Adet Glock Marka Tabanca Şarjörü ve çok sayıda fişeğin yakalanmasına katkı sağlamıştır.
Halen Çevik Kuvvet Şube Müdürlüklerine bağlı olarak görev yapan 61 görev köpeği, İl Emniyet Müdürlükleri kuvvelerine kayıtlı olarak bulunmaktadır. Söz konusu görev köpekleri özellikle spor müsabakaları ve toplumsal olaylarda önleyici amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bu alanda eğitilen görev köpeklerinin, önümüzdeki dönemlerde özellikle büyük ölçekli illerimiz başta olmak üzere, halkın kalabalık olarak bulunduğu yerler ile park, bahçe, plaj gibi geniş alanlarda devriye hizmetlerinde kullanılmalarının kap kaç gibi gündemden hiç düşmeyen suçlarla mücadelede etkinliği artıracağı değerlendirilmektedir.
Görev köpeklerinin doğumundan ölümüne kadar sağlık, beslenme, eğitim, bakım, idareci ve görev faaliyetlerine ait kayıtların tutulması ile her bir görev köpeğin ve idarecisinin performans ve başarıları ölçülebilirlik kazanmaktadır. Ölçülebilir performansa ait değerlendirmeler ise ihtiyaç ve önceliklerimizi belirleme konusunda önem arz etmektedir.Günümüze kadar klasik iletişim yöntemleri ile yürütülen takip sistemimizin, gelişen bilişim teknolojileri ile daha da güçlendirilmesi için hazırlanan dijital takip sisteminin demo yazılım aşaması tamamlanmış, deneme ve program geliştirme aşaması sürmektedir.Sistem, pol-net alt yapısı üzerinde çalışan ve birimlerimiz tarafından veri girişi yapılmasına izin veren, interaktif yazılım-iletişim ve takip sistemi olacaktır. Söz konusu sistemin 2007 yılı sonuna kadar teşkilatımız hizmetine sunulması hedeflenmektedir.
Görev köpeklerinin kullanım alanlarının genişletilmesine yönelik çalışmalar kapsamında bir yandan ülkemiz ihtiyaç analizleri yapılmakta, diğer yandan ise yabancı ülke eğitim ve mücadeleci kurumları ile irtibatlı olarak gelişmeler takip edilmektedir. Halen 6 değişik alanda sürdürülmekte olan eğitim faaliyetlerine ek olarak özel operasyon köpekleri, İnsan kokusu teşhis köpekleri ve banknot detektör köpeklerinin eğitilerek suçla mücadeleye kazandırılması hedeflenmektedir.
Terörizmle mücadeleye katkı sağlamak amacıyla; patlayıcı, silah-mühimmat detektör köpek ve idarecilerinin eğitimlerinin yanı sıra, başta bina operasyonları olmak üzere sokak, araç ve uçaklarda yapılacak rehine kurtarma gibi operasyonlarda güvenlik görevlilerin, mağdurların, zanlıların, operasyon bölgesi ve yakın çevresinde bulunan diğer kişilerin maruz kalabileceği zararların en aza indirilmesi amacıyla kullanılacak Özel Operasyon köpeklerinin eğitilmesine yönelik araştırma ve program geliştirme çalışmaları tamamlanmıştır.
İnsan kokusunun; parmak izi ve DNA gibi kişiye özgü, belirleyici bir olgu olduğu ve köpeklerin bu özelliği ayırt edebilme yeteneğine sahip oldukları yapılan çalışmalar ile ispat edilmiştir. İnsan kokusu teşhis köpekleri, olay yerinden elde edilen suça ilişkin eşya veya koku örneklerinin, yakalanan şüphelilerin vücut kokuları ile karşılaştırılması ve teşhisinde kullanılmaktadır. Söz konusu işlem, bu köpeklerin kullanıldığı ülke mahkemelerince - tek başına olmasa da – delil olarak kabul görmektedir.
Mali, narkotik, organize ve bilişim suçları ile mücadele alanında yürütülen faaliyetler içerisinde, özellikle suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi ve müsaderesinin sağlanması, para sahteciliği gibi suçlar suçlarla mücadelede, finansal sistemdeki nakit akış takibinin yanı sıra; yasadışı yollardan nakit sevki ve kuryeler aracılığıyla sınır ötesi hareketlerinin kontrol altına alınması da büyük önem arz etmektedir. Öte yandan birçok suçun işlenmesine neden olan ve ülke ekonomisini olumsuz etkileyen para sahteciliği suçları da bu manada fiziki takip altında tutulması gereken bir diğer konudur.Yapılan ihtiyaç analizleri çerçevesinde; bir çok ülkede yasa dışı faaliyetlerden elde edilen suç gelirlerinin kuryeler aracılığıyla nakit olarak transferleri sırasında ele geçirilmesinde etkin olarak kullanılan banknot detektör köpeklerinin eğitilmesiyle, sözü edilen suçlarla mücadeleye katkı sağlanabileceği düşünülmektedir.
Nihai amacımız, başta Türk Polis Teşkilatı olmak üzere, diğer mücadeleci kurumlar ve işbirliği yapılan ülke mücadeleci kurumları ile önleyici hizmetler alanında görev üstlenen tüm kamu ve özel sektör kuruluşları tarafından köpek eğitimi ve kullanımı konusunda yürütülen çalışmaların, sistemli ve koordineli şekilde geliştirilmesi, görev köpeklerinin kullanımında etkinlik ve verimliliğin artırılmasıyla; uyuşturucu madde ve terörizm suçları başta olmak üzere, tüm suç türleri ile mücadelede görevli kurumların imkan ve kabiliyetlerinin artırılmasına, hizmet kalite ve kapasitelerinin yükseltilmesine destek verilmesidir.
* 1.Sınıf Emniyet Müdürü, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanı
Çağın Polisi Dergisi,
Eylül 2007
http://www.kom.gov.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder