GÖREV KÖPEKLERİ

K-9 Köpeklerinin Devriye Sistemindeki Yeri

Bu yazıda K-9 köpeklerinin ülkemizde ve Amerika’da hangi alanlarda benzer ve farklı alanlarda kullanıldıkları üzerinde duracağım. Polis suçla mücadele için teknolojinin imkanlarından faydalandığı gibi geneneksel yöntemlerle de etkinliğini arttırmaya çalışmaktadır. K-9 köpeklerini önce Amerikan filmlerinden tanıdık, polisin çocuklara ve halka sevimli görünme çabasının bir parçası olarak algıladık. Amerikan polisinin ev ve görev arkadaşı olan köpeklerin filmlerde inanılmaz kahramanlıklarını izledik. Ülkemizde polis köpeği denince akla ilk önce narkotik köpekleri gelir. Basından yakaladıkları uyuşturucu maddeler önünde verdikleri pozları ile ve iller arası tayin ve emekli oluş hikayelerini takip etmekteyiz. Bu köpekleri yeterince tanımadığımız için köpeklerin uyuşturucu madde kullandıkları ve bu nedenle maddeleri kolay tespit ettikleri gibi yanlış kanaatler bile halk arasında yaygındır.

Ülkemizde devriye arabasında köpek bulundurmak var olan bir uygulama değildir. Polis köpekleri genel olarak havalimanlarında valiz aramalarında, spor ve toplantı mekanlarında bomba aramalarında ve çevik kuvvet tarafından kalabalıkların kontrolünde kullanılmaktadır. Bu uygulamaların ötesinde Amerika’da rutin polis devriyelerinde kullanımı kapsamlı uygulamalarından biridir. Yaklaşık her 4-5 devriye arabasından biri K-9 devriyesidir. Amerikan polisinin tek başına devriye gezdiğini hatırlatırsak polisin tek başına olmadığın tek devriye türü K-9 birimidir diyebiliriz.

Amerikanın gerek coğrafı yapısı gerekse yerleşim alanları dünyanın birçok ülkesiden farklıdır. Yerleşim alanları bir çok yerde geniş bir alana yayılmakta ve iskan alanları arasında ormanlık alanlar veya geniş boşluklar bulunmaktadır. Bu tür alanlarda bir suçlunun kaçtığını düşünürseniz suçlu aramak polis için av kovalamaktan farksizdir. Sokakların kalabalık olmadığı ve çok fazla ormanlık olan alanlarda suçluların saklanabileceği yerler azdır. Suçlu için en makulu hızla suç mahallinden kaçmaktır. Sanıkların yaya olduğu durumlarda polis K-9 köpekleriyle olay mahalline gelmekte ve sanıkların kaçtığı istikamette köpekle peşlerine düşmektir. Kovalamacaya sadece bir K-9 köpeği ve yanında 2 veya 3 tane yaya polis katılmaktadır. Suç bölgesi diğer devriye ekiplerince çembere alınmaktadır. Çemberı oluşturan devriye otoları özellikle kavşaklarda, açık alanlarda çok net görülecek şekilde ve ışıkları yanık vaziyette beklemektedir. Böylece suçlunun çembere yaklaşması engellenerek dar alanda sıkıştırılmaya çalışılmaktadır. Bu halkaya yaklaşamayan suçlu doğal olarak panik halinde kendine ya açık alanda saklanacak yer aramakta veya kaçmaya devam etmektedir. Kaçan kişinin izini takip eden köpek yanındaki polisleri hızla sanığa doğru götürmektedir. Arama esnasında yorulan köpek diğer bir K-9 devriyesiyle yer değiştirmektedirler.

K-9 köpeklerinin diğer amacı ise devriye ekiplerinin durdurmuş olduğu şüpheli araçlar dışarıdan (harici arama yapmak) aramaktır. Özellikle uyuşturucu maddelerin, silah ve bomba tespiti amacıyla K-9 lar şüpheli araçları gelişmiş koku alma özellikleri sayesinde aramaktadır. Eğer köpek aramaya olumlu tepki (araçta bahse konu maddelerin varlığını ifade eden tepki) verirse polis aracın içersini de arayabilmektedir. Bu usul birçok eyalette kanuni olarak düzenlenmiş ve K-9 köpeklerinin şüpheli araçlarda tespit ettiği madde olursa polise araç içindeki kişileri ve aracı detayli arama izni verilmiştir.

Kaçmakta olan şüpheli şahısların yakalanması ülkemizdeki farklı coğrafı şartlar dolaysıyla çok kullanılabilinecek bir yöntem olmasa da şüpheli araçların aranmasında polisimize yeni bir bakış açısı kazandırabilir. Kanunlarda arama konusundaki düzenlemeler Amerika’da uygulandığı şekilde bir imkan vermemektedir ama bu konuya düzenleme getirilebilinir. Makul şüphe konusundaki tartışmalar hukuki anlamda polisin deneyimlerini etkin kullanmasına kısmen engel olmaktadır. Bu tür uygulamalar ile polisin sokaktaki etkinliği daha da arttırılabilir. Köpeklerin üstün koklama hissi sayesinde polisin olası keyfi aramaları ortadan kalkabilecek ve olası insan hakları ihlallerini de azaltacaktir. Kanun karşısında kusurlu durumu düşmemek için arama yapma ısrarı gösteremeyen polis de köpekler sayesinde şüphesinde daha emin olabilecektir.

Ali ÜNLÜ
http://www.isref.org/index.php?pid=43&page=view&id=1124