İnsanların, köpeklerindeki zeka belirtilerini merak ediyor olması son derece doğal bir yaklaşımdır. En sönük duran köpeğin bile, zaman zaman davranışlarında pırıltılar gözlemlenebilir. Zeka insanlarda olduğu gibi köpeklerde de çevresel faktörler ve eğitim yardımıyla belli ölçülerde şekillendirilebilir ve geliştirilebilir. “The Intelligence of Dogs” kitabının yazarı Prof.Stanley COREN'e göre köpeklerde tek tip zeka yoktur.
COREN zekayı üç şekilde açıklamıştır:
Adaptif Zeka (Adaptive Intelligence)
İçgüdüsel Zeka (Instinctive Intelligence)
Egitim, İtaat ve Çalışma Zekası (Training & Obedience Intelligence)
Stanley COREN, yazdığı kitaplarda zekanın çoğunlukla ırk karakteristiğine bağlı, ancak bireysel olarak köpeğin kendisiyle de ilgili olduğunu açıklamaya çalışmıştır. Kitapları kendisi gibi köpekler üzerine çalışmalar yapan birçok bilim adamı tarafından, karşı tezler sunularak eleştirilmiş olsa da COREN, net olarak ölçülemeyen zekanın genelleme yapmakta yardımcı olduğunu ileri sürmekte ve bireylere göre büyük farklılıklar gösterebileceğini de kabul etmektedir.
Adaptive Intelligence, köpeğin, öğrenme ve problem çözme yeteneği ile birlikte kazanabileceği bilgi ve becerilere dayanan bir zeka tipidir. Her zeka tipinde olduğu gibi zeka, ırksal özelliklere bağlı olsa da, adaptif zeka çoğunlukla bireysel olarak köpeğin kendisiyle ilintilidir.
İkinci tip ise Instinctive Intelligence denen köpeğin genetik kodlarında var olan ve hiç yada, çok az eğitim gerektiren, doğuştan gelen davranış ve becerilere dayalı zeka tipidir.
Diğer bir zeka tipi ise, köpek ırklarında zeka sıralamasının yapılmasında yararlanılan ve, çoğunlukla ırk karakteristiği üzerine dayalı olan Eğitim, İtaat ve Çalışma zekasıdır.
Köpeğinizi bireysel olarak gözlemleyebileceğiniz adaptif zeka, iki ana bileşene sahiptir,
Birincisi köpeğin yeni ilişkileri öğrenme oranının gözlendiği Öğrenme Kabiliyeti, diğeri de şartlardan ve sonuçlardan edinilen kazanımları değerlendiren Gözlemsel Öğrenme'dir.
Bu temel bileşimlere ek olarak adaptif zekada, çevresel öğrenme, sosyal öğrenme, lisan idrakı ve görev öğrenimi de rol oynamaktadır. Bunların şekillenmesine yön verende köpeğin doğasında bulunan kısa dönem hafıza, uzun dönem hafıza ve problem çözme yeteneğidir.
İnsanlarda "zekanın aşk ve sevgi için bir gereklilik olmadığı"'ndan yola çıkarak, köpeğinizin adaptif zekasını ölçmenize yardım etmek ve hoş bir zaman geçirmeniz amacıyla hazırlamış olduğumuz bir test bulunmaktadır.
Şunu hiçbir zaman unutmayınız, köpeğiniz bir dahi olmayabilir, ama her canlı kendi ihtiyaçları için ondan beklenmeyecek kadar büyük yetenekler sergileyebilir.
Acaba siz buzdolabının kapısını açabilen, evdeki elektrikli aletleri kullanabilen hatta kredi kartınızla alışveriş yapıp ekonominizi çökertebilecek zekaya sahip bir köpek istiyor musunuz? Bir daha düşünün o zaman!
Test kuralları ve uygulamayı kolaylaştıracak öneriler:
1. En az 1 yaşında ve son 3 ayını sizinle geçirmiş, kendinize ait olan köpeği kullanın.
2. Bu testleri köpeğinize bir oyun modunda düzenleyin
3.Serinkanlı olun, sesinizi yükseltmek, aşırı heyecan veya bıkkınlık benzeri tepkiler vermeyin
4. Testleri sadece 1 veya 2 kere puanlama amacıyla uygulayın
5.Testler bağımsız olarak ve istenilen herhangi bir sıralamada yapılabilir. Testler çoğunlukla yiyecek üzerine dayandığından, testlerin ayrı ayrı zamanlarda yapılması köpeğin yiyecekten bıkmaması, motivasyonunu kaybetmemesi ve yorulmaması için daha doğru olur.
Şimdi elimizde 6 adet test var, bunların ilkiyle başlayalım:
TEST 1
Bu test köpeğinizin problem çözme yeteneğiyle ilgilidir
Test için yapmanız gerekenler:
Boş bir karton veya teneke bir kutu
Köpeğinizin sevdiği bir ödül maması, peynir parçası veya benzeri bir yiyecek olabilir.
Süre ölçmek için bir kronometre veya saat
Uygulama:
1. Köpeğinizi oturtun, oturduğu yerde beklemiyorsa birisinin yardımıyla kayışından tutarak beklemesini sağlayın,
2. Ödül için hazırladığınız mamayı köpeğe gösterin ve koklamasını sağlayın.
3. Köpek mamayı algılayıp ona odaklandığında 2 metre kadar uzağında yere bırakın ve elinizdeki kutuyu üzerine kapatın.
4. Zamanı başlatın ve köpeği yiyeceği alması için motive etmeye çalışın.
Değerlendirme:
Köpek 5 saniye içerisinde kutuyu devirip altındaki mamaya ulaşıyorsa
5 puan
Köpek 5 ila 15 saniye içerisinde kutuyu devirip mamaya ulaşıyorsa
4 puan
15-30 saniye arası
3 puan
30-60 saniye arası
2 puan
Köpek 60 saniye süresince kutunun etrafından dolaşıp, koklayıp hala ödüle ulaşmamışsa
1 puan
TEST 2
Bu test köpeğinizin problem çözme yeteneğinin başka bir şekilde sınanmasıdır.
Test için yapmanız gerekenler:
Büyükçe bir havlu veya örtü
Süre ölçmek için kronometre veya saat
Uygulama:
1. Köpeğiniz uyanık ve aktif durumda olmalıdır.
2. Köpeğin havlu veya örtüyü koklamasını sağlayın
3. Hızlı fakat yumuşak bir şekilde köpeğin kafasını ve omuzlarını kapayacak şekilde havluyu üzerine bırakın ve hemen zamanı çalıştırın.
Değerlendirme:
Köpeğiniz 5 saniye veya daha kısa bir sürede havluyu üzerinden atıyorsa
5 puan
5 ila 15 saniye arası
4 puan
15 ila 30 saniye arası
3 puan
30 ila 60 saniye arası
2 puan
Köpeğiniz 60 saniye sonunda hala havluyu üzerinden atmamışsa
1 puan
TEST 3
Bu test köpeğinizin sosyal öğrenme yeteneği ile alakalıdır
Test için yapmanız gerekenler:
Gülümseme yeteneğinizi kullanın
Uygulama:
1. Köpeğinizin sizden 2 metre kadar uzakta oturduğu bir anı yakalayın
2. Köpeğe kesinlikle otur veya bekle komutu verilmemiş olmalıdır.
3. Köpeğinizin size baktığı bir anda, gözlerinizi gözlerine dikerek sizde ona bakın.
İçinizden 3'e kadar sayıp, köpeğe gülümseyin.
Değerlendirme:
Köpeğiniz kuyruğunu sallayarak hemen yanınıza geliyorsa
5 puan
Köpeğiniz kuyruğunu sallamadan, çok yavaş yada yolun yarısına kadar geliyorsa
4 puan
Köpeğiniz doğruluyor veya oturma pozisyonuna geçiyor ama size doğru gelmiyorsa
3 puan
Köpeğiniz sizden uzaklaşıyorsa
2 puan
Köpek hiç tepki vermiyorsa
1 puan
TEST 4
Bu test, biraz daha zorlaştırılmış problem çözme testidir. Köpeğin hareketli objeler üzerinde kullanacağı zeka ile alakalıdır.
Test için yapmanız gerekenler:
Bir küçük el havlusu veya örtü
Yeterli büyüklükte ve köpeğin sevdiği bir ödül maması veya bisküvisi.
Süre ölçmek için kronometre veya saat
Uygulama:
1. Köpeğinizi oturtun, kendisi oturmuyorsa başka bir kişinin yardımıyla tasmasından
tutturarak oturmasını sağlayın.
2. Yiyeceği köpeğe gösterin ve koklamasını sağlayın
3. Köpeğiniz yiyeceğe ilgi gösterdiğinde, 2 metre kadar uzaklıkta bir mesafede yavaşça yere koyun ve köpeğin göreceği şekilde üzerini havlu ile örtün.
4. Zamanı başlatın ve köpeğinizi saklanan yiyeceği alması için motive edin.
Değerlendirme :
Eğer köpeğiniz havlu altına saklanmış yiyeceğe 15 saniye veya altında bir sürede ulaşıyorsa
5 puan
15 ila 30 saniye arasında ulaşıyorsa
4 puan
30-60 saniye arası
3 puan
Eğer köpeğiniz yiyeceği almak için çaba sarf ediyor ancak alamayıp vazgeçiyorsa
2 puan
Köpeğiniz 2 dakika içerisinde almak için dahi bir çaba sarfetmiyorsa
1 puan
TEST 5
Bu test köpeğinizin problem çözme ve manipülasyon yeteneği ile alakalıdır
Test için yapmanız gerekenler
Alçak, masa benzeri bir düzene ihtiyacınız olacaktır. Bunu, kitap ve benzeri çeşitli malzemeleri yükseklik sağlaması için, büyükçe bir tepsi ve benzeri bir malzemeyi de üzerini örtmek için kullanabilirsiniz.
Oluşturduğunuz masa şeklindeki düzenek köpeğinizin başının giremeyeceği kadar alçak, ancak patisinin gireceği kadar yüksek olmalıdır. 5-10 cm arası. Köpeğin kafa ve pati büyüklüğüne göre ayarlayın.
Ödül bisküvisi veya köpeğinizin sevdiği bir yiyecek.
Süre ölçmek için kronometre yada saat
Uygulama:
1. Yakın bir mesafeden köpeğinizin sizi seyrediyor olmasını sağlayın
2. Yiyeceği köpeğinize gösterin ve koklamasını sağlayın
3. Köpeğiniz yiyeceğe konsantre olduktan sonra, yiyeceği kurduğunuz düzeneğin altına ve uygun bir uzaklığa doğru iterek koyunuz. (Patisiyle kolayca değil ama biraz uğraşıp alabileceği kadar ortaya itin)
4. Zamanı çalıştırın ve köpeğinizi yiyeceği alması için motive edin.
Değerlendirme
Köpeğiniz yiyeceği 60 saniye veya daha az bir sürede bulunduğu yerden alabiliyorsa
5 puan
1 ila 3 dakika arasında
4 puan
Köpeğiniz burnuyla çaba gösterip, yada patisiyle uğraştığı halde 3 dakika sonunda hala yiyeceği alamadıysa
3 puan
Köpeğiniz patisini kullanmayıp, burnuyla 1-2 teşebbüste bulunup vazgeçtiyse
2 puan
Köpeğiniz 3 dakika sonunda hiçbir teşebbüste bulunmadıysa
1 puan
TEST 6
Bu test lisan algılaması ile alakalıdır
Test için yapmanız gerekenler
Çeşitli kelimeler ve köpeğin ismi
Köpeğinizin bir ismi olmalı (en azından bildiğini düşündünüz bir isim)
Uygulama
1. Köpeğiniz size 2 metre mesafede rahat bir şekilde duruyor olmalı.
2. Köpeğinize normal bir ses tonuyla "buzdolabı" diyerek seslenin
Değerlendirme
Köpek size doğru gelmek üzere bir tepki veriyorsa
3 puan
Köpek size doğru gelmiyorsa başka bir bilmediği yeni kelimeyle yeniden çağırın (masa, sandalye vb) bu durumda eğer köpek gelirse
2 puan
Köpek buna rağmen gelmiyorsa o taktirde adıyla çağırın, köpek yanınıza geliyorsa
5 puan
Köpek hala gelmiyorsa adıyla ikinci kez çağırın, ikincide geliyorsa
4 puan
Köpek ikinci kez adıyla çağırıldığı halde gelmediyse
1 puan
SONUÇLAR
5 puanın altı : hayat devam ediyor!
5-15 puan : Köpeğiniz çok parlak değil belki ama son derece şirin bir köpek!
15-25 puan : Evet zeki bir köpek ama Oxford adayı değil.
25-30 puan : Köpeğiniz gerçek bir deha!
30 puanın üstü : Köpek sahibi olarak köpeğinizden daha uyanık ve akıllı olduğunuzu düşünüyorsunuz, ama biraz daha düşünün isterseniz, acaba gerçekten öyle mi?
Prof.Stanley COREN
"The Intelligence of Dogs"
çeviri
The Man & His Doggies
Kaynak : http://www.bordercollieturkiye.com/kopeklerde_zeka_testi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder