KÖPEK BAKIMI - BESLENMESİ VE SAĞLIĞI

KÖPEK BESLENMESİNDE EV DİYETLERİ

Köpekler; insanoğlunun ilk evcilleştirdiği canlılardan biri olup bekçilik, avcılık, savaş, gözetim, sürü idaresi, arkadaşlık ve rehberlik gibi pek çok konuda yararlandığı oldukça uyumlu ve sadık hayvanlardır. İnsanlarla köpekler arasında çoğunlukla insanların yararına olan çok güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bunun bir sonucu olarakta köpek sahipleri köpeklerinin sağlıklı olması ve iyi beslenmesi için çabalamaktadır.
Köpekler etobur hayvanlardır. İskelet yapısı ve organları buna göre düzenlenmiştir. Sindirim sistemleri, tek bir mideden ve kısa bir bağırsak sisteminden oluşur. Bu sistem et ve et bazlı besin maddelerini kolayca sindirebilir. Ancak, evdeki köpeğimiz bir "her şey yiyici"dir. Belki yapısındaki yatkınlık ve belki insanla binlerce yıl süregelen yakın ilişki ona bu özelliği kazandırmıştır.
Et yine onun beslenmesinde baş yeri tutar, ama başka besinlere de gereksinme duyar ve onları arar. Bulamadığındaysa yapısında bazı bozukluklar ortaya çıkar.
Örneğin, sürekli olarak bir tür etle beslenen ve başka herhangi bir besin almayan köpeklerin tüylerinde, ciltlerinde bozulmalar, hastalıklar görülür. Buna karşılık beslenmelerinde ete yer verilmeyen köpekler de, bu çok önemli protein kaynağından yoksun kalacaklarından gelişme bozuklukları gösterirler, enerji ve etkinliklerini yitirirler. Güçsüz, sağlıksız ve halsiz kalırlar.

BESİN MADDELERİ İHTİYAÇLARI

• Köpeklerin besin maddeleri ihtiyaçlarını tam belirlemek;
• Köpek ırkları arasındaki cüsse farklarının fazla olması
• Farklı yaşam şartları
• Performans farklılıkları nedeniyle güçtür

Köpeğin Temel Besin Gereksinimleri ve Fonksiyonları

1) Protein
Yeni hücrelerin oluşmasında, yıpranan dokuların yenilenmesinde, köpeğin enerji ve güç kazanmasında gereklidir.
Köpekler için en uygun protein kaynağı hayvansal gıdalardır. Fazla yağlı olmayan dana, sığır, koyun etleri tavuk eti, süt, peynir ve yumurta köpek beslenmesinde kullanılan hayvansal protein kaynaklarıdır.
Köpeklerin günlük protein ihtiyacı her kg metabolik canlı ağırlık için 5 gr olarak hesaplanır.


2) Karbonhidrat
Köpeklerin ana besin kaynakları arasında yer alan karbonhidratlı yiyecekler, tahıllar ve patateslerde bolca bulunur. Karbonhidratlar, organizmanın yaşamını sürdürmesi için zorunlu
olan enerjinin sağlanmasında gereklidir.
Köpeklere verilmesi tercih edilecek karbonhidratlı yiyeceklerin başında:
* ekmek (tercihen kepekli veya esmer)
* şekersiz bisküvi,
* pirinç
* bulgur
* yulaf,
* mısır lapası sayılabilir.
Bir köpek diyetinin %70’i kolay eriyebilir CHO’ lardan oluşabilirse de gebelik ve doğum sonrası süt verimi dönemi dışındaki hayvanların diyetlerinde CHO bulunması gerekli değildir.

3)Yağ
Çoğunlukla köpeğe verilen çeşitli besinler arasında yeterli ölçüde bulunur.
Günlük besininin %10'unun hayvansal veya bitkisel yağlardan oluşması yeterlidir.
Yağ, köpeğe verilen vitamin ve minerallerin değerlendirilmesinde olduğu kadar, köpeğe enerji vermeye de yarar.
Bir miktar yağ köpek için gerekli olmakla birlikte, ne türde olursa olsun fazla yağlı etler köpeğe verilmemelidir.

4)Vitamin ve Mineraller
Alınan yiyeceklerin organizmaya yararlı hale dönüşmesi, organizmanın gelişmesi, hücrelerin kendini yenilemesi ve direnç kazanması için vitaminlerin alınması zorunludur.
Özellik A, D vitaminlerinin, B Kompleksin, kalsiyum ve fosforun önemi büyüktür. Vitamin ve mineraller sebze, meyvelerde büyük oranda bulunmaktadır.

KÖPEKLERDE BESLEME
Beslenmede asıl olan besinlerdeki yaşam payı ve daha sonrada gelişim payının belirlenmesidir. Köpeklerde tüm canlılar gibi hayatlarını devam ettirecek bir miktar yiyeceğe ve enerjiye zorunlu olarak ihtiyaç duyarlar.
Beslenmede öncelikle köpeğin yaşam payı denilen miktarı dengeli bir şekilde sağlamayı esas alınmalı, daha sonrada köpeğinizin ırk, boyut ve cinsiyet gibi özelliklerini dikkate alarak gelişim payı belirlenmelidir. Ayrıca dikkat edilmesi gereken diğer bir konuda köpeğin aktivitesi olmalıdır. Çevre koşulları da verilecek mamanın miktar ve niteliğinde önem taşımaktadır.

Küçük Irk Köpeklerin Beslenmesi
Küçük ırk köpekler yetişkin canlı ağırlığına 8-12 ayda erişirler. Orta ve büyük boy ırklara oranla daha aktiftirler ve fazla enerji harcarlar. Küçük boy ırkların yüksek enerji ihtiyaçlarının karşılanmasına dikkat ederek uygun mamalar seçilmeli ancak aşırı kilo almaları engellenmelidir. Çünkü narin kemik yapıları bu aşırı yük karşısında deforme olabilir ve özellikle eklemlerde problem yaşayabilir. Enerji kaynağı olarak kullanılan yağların besin içinde protein ile oranına dikkat edilmelidir.

Orta Boy Köpek Irklarının Beslenmesi
Orta boy ırk köpekler yavru ağırlıklarının yaklaşık olarak 50-60 katı bir yetişkin ağırlığına ulaşırlar. Gelişimleri yaklaşık 18 aylık oluncaya kadar devam eder. Gelişim döneminde uygun ve dengeli bir beslenme ile erişkin ağırlığı kazandırılmalı ve aşırı kilo artışı önlenmelidir. Orta boy ırklarda mama miktarı belirlenirken köpeğinizin ırkı ve aktivitesi göz önünde bulundurularak yapacağınız seçimler veya hazırlanacak diyetler önem kazanmaktadır.

Büyük Boy Köpek Irklarının Beslenmesi
Büyük ırk köpekler de gelişim süreci küçük ve orta boy ırk köpeklere göre daha uzun sürer. Bu süre yaklaşık olarak 18-24 aylık oluncaya kadar devam eder ve erişkin ağırlığını kazanır. Bu nedenle kilo almasını engellemeli ve gereğinde hızlı büyümesi kontrol altında tutulmalıdır. Bu ırklarda sıkça karşılaşılan eklem problemlerine karşı önlem alınmalı, dengeli vitamin ve mineral oranına sahip mamalar tercih edilmelidir. Eğer ev yemeği ile beslemek söz konusu ise hekiminizin gözetiminde kalsiyum, D vitamini takviyeleri faydalı olacaktır.

Büyük ırk köpeklerin beslenmesinde dikkat edilmesi gereken bir konuda mamamın miktarıdır. Vücut ağırlığının fazla olması nedeniyle fazla miktarda mama vermek gerekir. Bu nedenle büyük boy ırklarda verilecek miktar en azından ikiye bölünerek verilmelidir.

EVDE MAMA HAZIRLANMASININ NEDENLERİ

 Ticari mamaların getirmiş olduğu mali yükümlülüğün hayvan sahiplerine ağır gelmesi
 Köpeğin ticari mamalarda bulunan bazı maddelere karşı alerjisinin bulunması
 Köpekteki bazı metabolik hastalıklarda diyet uygulaması amacıyla
 Obezite durumlarında köpeğin düşük yağlı gıdalarla beslenmesini sağlamak amacıyla
 Sindirim ve bağırsak hastalıklarında tedaviye yardımcı olmak amacıyla hazırlanmaktadır.

Dezavantajı ise bu işlemlerin zaman alması ve uğraştırıcı olmasıdır. Fakat gelir düzeyi düşük hayvan sahipleri için idealdir.
Evde hazırlanan köpek mamalarına “YAL” denir. Temel olarak 1/3 tane yemlerden, 1/3 sebzelerden ve 1/3 etten oluşmalıdır. Tane yem olarak; kahverengi pirinç, yulaf unu, arpa, darı, mısır kullanılabilir.
Sebze olarak; havuç, brokoli, karnabahar, sarı kabak, kabak, Brüksel lahanası tercih edilebilir.
Et olarak sığır, piliç, hindi, tavşan, geyik etleri kullanılabilir. Sakatatlar haftada bir veya iki kere verilebilir.
Evde hazırlanan diyetlerde ne kullanılırsa kullanılsın mühim olan mamanın köpek tarafından iştahla tüketilebilecek hale getirilmesinin sağlanmasıdır.

Örneğin: ekmek, şeker, bisküvi, pirinç, bulgur yulaf, mısır lapası gibi karbonhidrat bakımından zengin gıdalar kemik veya et suyuyla karıştırılacak olursa köpeklerin daha istekli ve severek yemeleri sağlanabilir.
Vitamin deposu olan sebze ve meyveler ise hayvanların sevdiği yiyeceklerin arasına rendelenmiş olarak katılarak daha severek tüketmesi sağlanabilir.

EVDE HAZIRLANAN BAZI DİYET TARİFLERİ
Evde hazırlanabilecek ve köpeğin yaşama payını karşılamak üzere bir diyet tarifi;
10 çorba kaşığı pirinç (140 gr),
5 çorba kaşığı yağsız et (70 gr),
2 çorba kaşığı karaciğer (30 gr),
3 çay kaşığı kemik unu (11 gr),
1 çay kaşığı mısır yağı (5 gr),
1/2 çay kaşığı iyotlu tuz (2 gr)

 Bu reçeteyle köpeklerin yaşama payı seviyesinde :
 %17 protein(ki proteinin kalitesi yüksekse yeterlidir)
 %31 yağ (azaltmak için 2.5 hatta 1.25 gr 'a indirebilirsiniz)
 %53 karbonhidrat sağlanmış olur.
 Yaklaşık 800 kcal (3350 kj) miktarında enerji sağlar ve bu 10 kg ağırlığında bir köpek için 1 günlük ihtiyacını karşılamaya yeterlidir.
Yani köpeğinizin kilosu ne kadar artarsa ölçüler de ona göre katlanmalıdır.
Örneğin; 20 kg‘ lık bir köpek için pirinç 20 çorba kaşığı, yağsız et 10 çorba kaşığı

Sindirilebilirliği yüksek köpek diyeti tarifi;
Bu tip diyet Kaprofaji hastası köpekte kullanılan
diyet türüdür.
-1/2 fincan mısır unu
-1 adet katı pişmiş yumurta
-25 gr bira mayası
-1 kaşık bitkisel yağ
-1 paket kalsiyum karbonat
-vitamin ve mineral
Mısır unu pelte kıvamına gelinceye kadar pişirilir. Diğer maddeler katılarak karıştırılır.

Düşük yağlı zayıflatıcı köpek diyeti:
Obesiteye uğramış hayvanlar için uygulanan
diyet tipidir.
-Yağsız sığır kıyması
-Yağsız taze peynir
-Haşlanmış havuç
-Haşlanmış taze fasulye
-Vitamin ve mineral karışımı
-Konserve suyu süzüldükten sonra taneleri
Kıyma kendi suyuyla pişirilerek süzülüp soğutulur. Diğer malzemeler karıştırılır.

Düşük sodyumlu köpek diyeti:
Konjestif kalp yetmezliği olan köpekler için uygulanan diyet tipidir.
-Yağsız sığır kıyması
-2 fincan tuzsuz pişmiş pirinç
-1 kaşık bitkisel yağ
-vitamin ve mineral karışımı
-Dikalsiyum fosfat
Kıyma kendi suyunda pişirilip yağı süzülür. Diğer gıdalar katılarak karıştırılır.

Sindirilebilirliği yüksek köpek diyeti:
Gastrit problemi olan köpekler için uygulanan diyet tipidir.
-Tuzsuz pişirilmiş pirinç lapası
-Haşlanmış tavuk göğsü




Hipoallerjenik köpek diyeti:
-Kuzu eti kıyması -Dikalsiyum fosfat
-Bitkisel yağ -Vitamin-mineral karışımı
-Pişirilmiş pirinç

Çok düşük proteinli,Fosfor bakımından kısıtlanmış köpek diyeti:
Cushing sendromlu köpekler için uygulanan diyet tipidir.
-Pişirilmiş pirinç
-bitkisel yağ
-Katı pişmiş yumurta
-Kalsiyum karbonat
-Potasyum klorid
-Vitamin ve mineral karışı

Evde Hazırlanan Mamaların Avantajları
 Sindirimi ve emilimi kolaydır.
 Daha doğal gıdalar içerirler.
 Bireysel ihtiyaçlara göre katkı yapılabilir.
 Daha fazla enerji sağlarlar.
 Deri, kıl sağlığı daha iyidir.
 Kilo kontrolü daha kolaydır.
 Dondurularak veya pişirilerek daha uzun süre saklanabilirler.

Dezavantajları
 Fazla tane yem ve karbonhidrat içerirler.
 Karbonhidratlar gaza sebep olur.
 Genellikle ucuz değildir.
 Karıştırılması ve pişirilmesi gereklidir.
 Köpeğin yaşama payı hesaplanması zordur

Ev Yemeği İle Profesyonel Hazır Mamalar Arasındaki Farklar
Profesyonel mamalar köpeklerin yaş durumları, boyutları, vitamin ve mineral ihtiyaçları, sağlık durumları, protein ve lif ihtiyaçları detaylı bir şekilde gözetilerek yapılmışlardır.
Ev yemeklerinde ise bu dengeyi sağlamak oldukça zordur ve tüm kurallara uyularak hazırlanmak istenirse oldukça pahalı ve zahmetlidir.

Köpek beslenmesinde dikkat edilecek hususlar
 Fazla yağlı yiyecekler verilmemelidir.
 Baharatlı gıdalar verilmemelidir.
 Veteriner hekimden hangi proteinlerin (kırmızı et, beyaz et, balık) kullanabileceği öğrenilmelidir. Çünkü bu köpeğin sağlık durumuna göre değişebilir.
 Gıdasındaki tuz oranını yine köpeğin sağlık durumuna göre ayarlanmalıdır.
 Gıdadaki protein ve lif oranı dengesini korunmalıdır. Bu sağlıklı bir sindirim için çok önemlidir.
 İshal ya da kabız olduğunda veteriner hekimle konuşarak diyeti tekrar düzenlenmelidir.

Köpek Beslenmesinde Yapılan Hatalar

1) Ev yemekleri artıkları verilmesi:
İnsan ve köpek sindirim sistemi, sindirim karakteri, bağırsakların uzunluğu gibi bir çok açıdan farklılık gösterir. Bu sebeplerden insan beslenmesinde kullanılan gıdalar köpek ve kediler için uygun olmayıp bazıları tehlikelidir.
Örneğin; patlıcan nikotin içerir, çok kullanılan havuç ise ağır lifli yapısı ile emilimi olmayıp, sindirim sistemini aşırı yorar.
-Ekmek ise mayalı yapısı ile mide de gastrit, bulantı, aşırı gaz ve sonunda kusmalara yol açabilir.
-Bunun yanında Mide-barsak hastalıkları, karaciğer ve böbrek dejenerasyonları, iskelet sisteminde bozukluklara bağlı yürüme hataları, aşırı ve durdurulamayan tüy dökülmeleri, huysuzluk, saldırganlık ve bir çok daha başka sağlık problemleri görülebilir.

2.Her türlü kemik verilmesi!(Çok tehlikeli):
Araştırmalar kemiğin ani barsak yırtılmaları sonucu köpek ve kedilerde ölüme yol açabileceği kanıtlanmıştır.
Zaten besleyici özelliği olmayan kemik bağırsaklar da hiç bir şekilde sindirilememekte ve tüm sindirim sisteminden olduğu gibi geçerken çeşitli sıyrık, yırtıklara yol açabilmektedir. Bunun sonucu iç kanama ve ölümdür.

3.Sakatat (Akciğer, işkembe vs) verilmesi:
İnsanlarda hastalık oluşturan mikrop ve parazitlerin bir kısmı hayvanlardan bulaşır. Bunlar büyükbaş hayvanların iç organlarında yaşar ve bunları yiyen köpekler aracılığı ile insanlara bulaşır. İşte akciğer ile verem başta olmak üzere Kist Hidatik, parazit yumurtaları köpek ve kedilere onlardan da insanlara bulaşır. Hiç bir besleyici özelliği bulunmayan akciğerin(Beyaz ciğer)köpek ve kedilere verilmesi toplum sağlığı açısından son derece tehlikelidir.Dünyada hayvan artıklarının köpek ve kedilere yedirilmesi yasaklanmıştır.

4.Şekerli, baharatlı gıdalar
5.Şarküteri tipi insan yiyecekleri(Sucuk, sosis vs.)
alıntıdır