KÖPEK DAVRANIŞLARI

Davranış bozukluklarında koşullandırma

Teknik olarak zıt koşullandırma yöntemine benzer.en önemli farkı sistematik olarak uygulanmasıdır.hayvanda istenilmeyen tepkiyi oluşturan uyaran saptanır ve hayvanın bu uyarana tepki vermeyecek şekilde duyarsızlaştırılması sağlanır.özellikle korku sorunlarında tercih edilen bir yöntemdir.ancak,genel korku tepkilerinde yararı olmaz çünkü bu uygulama için duyarsızlaştıracak özel bir uyaran,yani özel bir korku uyaranı gerekir.

buna örnek olarak gökgürültüsünü verebiliriz.gökgürültüsü hayvanlarda en sık rastlanılan korku uyaranlarından biridir.duyarsızlaştırma tedavisinde,bu uyaranın varlığında hayvanın gevşemesi hedeflenir.ancak bu tedavide,sıkça tekrar gerekeceği için doğal gökgürültüsünden faydalınalamaz,bunun yerine gökgürültüsü efektleri olan kaset kullanılabilir.

sistematik duyarsızlaştırmanın temel ilkelerinden biri,tepki doğuran uyaran ile hayvanın temasını sağlamak ve bu esnada hayvanı gevşeterek olumlu tepkiler oluşturmaktır.bunun için yapay gökgürültüsü,tepki vermeyeceği bir uzaklık ve volume de dinletilir.bu esnada hayvan,sahibi tarafından sevilerek güven verici sözlerle sakinleştirilir.burada çok hassas bir nokta vardır,sevme başlangıcı,gürültü ile aynı anda yada hayvan korkmaya başlamadan önce başlamalıdır.aksi takdirde korku tepkisi çıktıktan sonra başlayan okşamayla korku tepkisi dahada teşvik edilebilir (pekiştirme).gevşeme elde edildikten sonra,bu mesafedeki ve volumedeki çalışma daha biraz daha sürdürülür.daha sonra mesafe gittikçe azaltılıp,volume arttırılarak tekrarlara devam edilir.sonuçta hayvan yakın mesafede,ani yüksek volumedeki gökgürültüsünde dahi gevşemeyi öğrenir.tekrarlar arttıkça gevşeme,korkunun yerini almaktadır.bu çalışmalar hep aynı ortamda yapılmamalıdır,zira köpek rahatlama için ortamada koşullanmış olabilir ve ortam dışında korku sorunu devam ediyor olabilir.

bu sonuç elde edildikten sonra,gerçek gökgürültüsü için çalışma yapılır.kötü hava koşullarında hayvan sahibi,köpeğinin yanında olur ve gevşeme çalışmalarına devam eder.bazen teyp çalışması duyarsızlaşma için yeterli olabilir.görüldüğü gibi bu tedavidede zıt koşullandırmadaki uyaran-tepki ilişkisi sağlanmaktadır.zıt koşullandırmada beyin,şatlı tepkiyi eşleştirir,sistematik duyarsızlaştırmada ise beyin,korku veren uyaranla gevşeme tepkisini ilişkilendirir.

Öneriler :

1- Bu prosedür köpeğinizin belirli bir duruma karşı tepkisini durdurmak için kullanılmalıdır. Örneğin köpeğinizi yüksek seslere korku göstermemesi için veya yabancılara agresyon göstermemesi için eğitebilirsiniz.
2- Köpeğinizi 20 dakika boyunca oturup beklemesi için eğitin. Ideal olanı köpeğinizin sadece eğitim için kullanacağı özel bir kilimi olmasıdır.
Böylece köpek kilimin kokusunu eğitimde öğrendiği hareketsizlik ile bağdaştıracaktır. Köpeğinizi beklediği sürece mama ile ödüllendirin. Başlangıçta 10ar saniyelik aralıklarla başlamanız gerekmektedir. Böylece köpeğiniz ondan ne beklediğini öğrendiğinde aralıkları arttırabilme imkanına sahip olacaksınız.
3- Korkuyu teşvik eden uyarıcıyı bulun. Eğer bu gökgürültüsü gibi bir ses ise, bunun sesini kaydedin ki bu şekilde bu uyaranın yoğunluğunu kendiniz belirleme olanağınız olsun. Korkuyu açığa çıkartıp çıkartmadığına dair bu kaydı test emeniz gerekir.Eğer açığa çıkartmıyorsa diğer etkenleri (örneğin ışık yanıp sönmesi, karanlık ve camda çiseleme gibi) eklemeniz gerekebilir. Neyin işe yaradığını bulduğunuzda köpeğinizi duyarsızlaştırmadan önce 2 hafta bekleyin.
4- Köpeğinizi yatırın ve bekletin. Daha sonra köpeğin dikkatini anca çekebilecek bir yoğunlukta bu uyarıcıyı uygulayın (mesela ses kaydını son derece düşük seste çalın)Sessiz kaldığında köpeğinizi ödüllendirin. Her gökgürültüsünde köpeğinize 3-10 saniyede ödül vermelisiniz.
5- Çok yavaş bir şekilde uyarıcının yoğunluğunu arttırın. Hareketsizliği ödüllendirmeye devam edin. En ufak bir korku tepkisini farkedene kadar devam edin. Sonra bir önceki basamağa dönün ve uyarıcıyı yava yavaş arttırmaya devam edin.
6- Eğer köpek bu eğitimin her hangi bir noktasında sakıncalı bir davranış gösterirse eğitimi kesin ve bir sonrak eğitimde uyarıcıyı daha düşük yoğunluktan uygulayarak başlayın. Yoğunluğu daha daha yavaş arttırın.
7- Mümkünse her gün eğitin ya da en azından haftada iki defa. Eğitim periyodları yaklaşık 40 -50 dakika sürmelidir. Herhangi bir korku veya endişeye yol açmamaya çalışın çünkü bu öğrenmeyi güçleştirir.
8- Bu eğitim farklı zamalarda, farklı yerlerde, köpeğin sahibiyle veya sahibi olmadan yapılmalıdır. Her bir faktör değişiminde eğitim en düşük yoğunluktan başlamalıdır.
9- Gökgürültüsünü kabullenmeye çalıştırken, çalışmadan gerçek gökgürültüsüne geçişte başarısız olunabilinir. Bu fırtınalarda kilimi ve ödüller ile bulunmaya çalışın. Bazen köpeğin endişesini azaltmak için ilaçlar da kulanılabilir. Ancak ilaçlar sorunnun çözümüne katkıda bulunmazlar. Bazı durumlarda düzeltmeye katkıda bulunurlar ancak aynı zamanda köpeğin öğrenme yetisini de düşürürler. Bir fırtınanın sonunda eğitim düzenlemeniz çok verimli olacaktır.
10- Tarih / günün saati / eğitim süresi ve köpeğin tepkisi gibi bilgilerin yazılı kayıtlarını tutun.


Dr. Mc Keown, Leuscher ve Machum / Ontario Veterinary College
(çeviri)