KÖPEK

Seçici Üretim
1999 yılı Alman Çoban Köpeği'nin 100. üretim yıldönümüydü. 100 yıl gibi kısa bir süre içinde bu çok yönlü ırk dünya çapında üstün yetenekleriyle büyük bir beğeni ve saygı kazandı. Şüpheci karakteriyle bilenmiş hızlı ve güçlü refleksleri onu aranan bir bekçi ve koruma köpeği yaparken, inanılmaz koku alma yeteneği uyuşturucu ve kayıp şahısları tespitte kullanılıp güvenilir karakteri fiziksel engelliler için gerçek bir dost olarak kendini kanıtlamasını sağladı. Alman Çoban Köpeğinin 100 yıl gibi kısa bir süre içinde böylesine çok yönlü karakteri nasıl elde edildi?

Alman Çoban Köpeği Kulübü, üyelerinin köpeklerinin üretimine onay vermeden önce onların itaat, iz bulma ve koruma konusunda üç aşamalı bir sınava tabii tutar. Schutzund (koruma köpeği) egzersizleri genel olarak tüm bu eğitim dahilindeki aktiviteleri içerir, ve prestijli bir sınav olarak dünya çapında özel kulüplerde Alman Çoban Köpeklerinin yanı sıra Belçika Çoban Köpekleri, Doberman ve Rottweiler, Bouvier de Flanders (Belçika Sığır Köpeği) ve Dev Schnauzer vb diğer ırklara da fırsat verir. Bu eğitim programlarının başlangıç noktası hiç şüphesiz en doğru iş potansiyeline sahip yavruyu doğru eğitmenle birleştirmektir. Kucağınıza aldığınız her Alman Çobanı yavrusu karşınıza ırkının hayranlık verici özelliklerini sergilemeyebilir. Yavrunun potansiyelini test eden belirli yetenek testlerinin yanı sıra en önemli gösterge anne ve babanın karakteri ve eğitime yakınlıklarıdır. İşte burada kulüplerin onay verdikleri çiftleşmelerin niçin sıkı schutzhund sınavından geçmiş olmalarının bu denli prensip ve disiplinle ele alındığı ışığa çıkmaktadır. Ebeveynler büyük bir ölçüde yavrularının potansiyel aynalarıdır. Safkan ırkları da melezlerden ayıran en büyük özellik de budur. Fiziksel ve psikolojik olarak ne ile karşılaşacağımız konusunda daha elle tutulur bilgilere sadece böyle sahip olabiliriz.

Böylesine ciddi ve adanmış bir eğitim programı kısa sürede Alman Çobanlarını (ve benzerlerini) eğitilibilirliği yüksek, duyarlı ve yorulmaz iş köpekleri haline getirmiştir. Bireyler arasında dahi yetenek farkları olabilir. İskandinav ve İngiliz Polis Örgütleri polis köpeği olarak mükemmel sonuçlar vermiş anne babaların yavrularını eğitim programlarının geleceği olarak görürler. Öte yandan görsel engelliler için eğitilen köpeklerin yavruları güvenlik görevi için biraz hassas kalabilir. Irk hala anyı ırktır; fakat değişen seçici üretimin yatkın kıldığı eğilimlerdir.

Bu kısa örnek sanırım seçici üretimin bir ırkın geleceği için ne ifade ettiğini yeterince örneklemektedir. Bu, kendini bir ırkın gelişimine adamak ve ciddi profesyonel bilgi ve tecrübeyle edinilebilecek uzun vadeli bir çalışmadır. Ömrünüz boyunca bir kez köpeğinizin mürvetini görme arzusu ya da en azından bir kez yavrusu olsun sonra kısırlaştırırız anlayışı ile başarıdan çok ırk için zarara neden olabilirsiniz.

Seçici üretimi ilk keşfedenlerin başında Rus Tilki Üreticileri gelmektedir. Kafeslerde kürkleri için ürettikleri tilkilerin saldırganlığını azaltmak ve kontrollerini kolaylaştırmak için sürekli sakin yaradılışlı hayvanların üremesini sağlayarak daha uysal, kafesde bakımı daha kolay tilkilere sahip olmayı başarmışlardır.

Seçici üretim günümüz köpek ırklarında başka ne gibi değişikliklere neden olmuştur?

Boxer, 19. yüzyılın Alman döğüş köpekliğinden şimdiki çocuk bakıcısı karakterine agresif uçları seçici üretimlerle yumuşatılarak gelmiştir. Ya Bulldog ? Romalıların gündüzleri sokağa çıkmasını yasakladığı bu ırk nasıl olup da İngiliz Centilmenliğinin temsilcisi olabilmiştir? Döğüşlerin yasaklanması kendini ırka adamış meraklıları onların vahşi karakterlerini yumuşatmaya yöneltmek zorunda bırarak ırkın neslinin tükenmesini önlemiştir.

İlk Dobermanlar yine seçici üretimlerle daha az saldırgan kılınan günümüzün yetenekli bekçi köpekleri halini almıştır.

Son 15-20 yıla kadar gerçek bir insan köpeği olarak tanınan bull ırklarının 80'lerde başına gelen ise yanlış insanların ürettiği genetik olarak saldırganlığa eğilimli ve bilinçsiz eğitim verilerek tartışılmaz fiziksel güçlerinin hasta amaçlara alet edidiği köpeklerin tüm bull ırklarını temsil eder hale gelmesidir.

Sağlıklı bir üretim programı bizlere genetik olarak kaliteli boş bir sayfa verir. Onu karalamak ya da rengarenk dinlendirici resimlerle doldurmak sadece bize kalmıştır. Aile köpeğimizi bunun üzerine inşaa etmek her zaman karakterinde güvenilmez yanlar olan, saldırgan ve huzursuz köpeklerin kullanıldığı arka bahçe üretiminden daha güvenilir ve sağduyulu olacaktır. Profesyonel üreticiliğin anlamı da budur.

İlker Ünlü, Ekim 1999