KÖPEKLİ SPORLAR

Sheepdog Herding (Sürü Gütme)




Günümüzden birkaç yüzyıl önce, çiftçiler, sürülerini bir yerden diğerine hareket ettirmek için köpekleri kullanmaya başlamışlardı. Zorlu coğrafya şartlarında köpekler insanlardan daha etkin ve ekonomik bir kaynak oluşturuyordu. Arazi ve iklim şartlarına göre, bir köpek bazen 7-8 insanın yapabileceği işleri yerine getirebiliyordu.




Hemen hemen her konuda olduğu gibi insanlar, bu konuyu da yarışma boyutuna taşıdılar. Sürülerde çalışacak köpeklere olan ihtiyaç ve daha başarılı bireylere ulaşma arzusu, bu rekabet ortamını da körükledi.




9 Ekim 1873 yılında Galler’in Bala kasabasında Richard John Lloyd Price tarafından düzenlenen “sürü gütme yarışması” (Sheepdog Herding Trial), tarihteki ilk yarışmadır. Çoğunluğu Galli, toplam 10 yarışmacının katıldığı organizasyonu, Tweed isimli köpeğiyle bir İskoçyalı olan Jamie Thompson kazanmıştı. Bu ilk yarışma, soğuk ve yağışlı bir havada gerçekleşmesine rağmen 300 kadar da seyirci toplamıştı.




Sürü gütme yarışmalarına olan ilgi hızla arttı ve 1880 yılında Amerika kıtasına yayıldı, hemen arkasından Avustralya’da da organizasyonlar düzenlenmeye başlandı.




Temmuz 1906 tarihinde, 12 büyük çiftlik sahibinin birleşmesiyle kurulan ISDS (International Sheepdog Society), düzenlenen sürü gütme yarışmalarının resmi bir boyut kazanmasını sağladı.




Hakem ve gözlemciler tarafından tutulan notlardan, ilk yarışmalarda köpeklerin sürüyü dağınık bir şekilde ilerlettiği ve bunu yaparken havlamaya benzer çığlıklar atarak, koyunların üzerlerine zıpladıkları bilgisini edinmekteyiz. Sürü sahibinin kontrolünün düşük bir profilde kalmasına neden olan bu dağınıklık, günümüze gelindiğinde, yerini tam kontrolle beraber, akıcı, sessiz ve düzenli bir yapıya bırakmıştır.




Sheepdog Herding Trial kuralları




Genel olarak yarışma formatı, sahip ve köpeğin durduğu noktadan 700-800 metrelik bir uzaklığa bırakılan belli sayıdaki koyunun, köpek tarafından çitler arasından geçirtilerek sahibine getirilmesi, yine çitler arasından geçirtilerek sahibinden uzaklaştırılması, ağıla sokulması, farklı renklerle boyanmış koyunların sürüden ayırılması ve tek bir koyunun sürüden ayırılması gibi bölümleri içermektedir.




Bölümlerin köpek tarafından, en az komut ve düzeltmeyle aynı zamanda da verilen süre içerisinde gerçekleştirilmesi yarışmada ulaşılmaya çalışılan en önemli hedeftir. Sürünün zigzag çizdirilmeden, olabildiğince düz ve ürkütülmeden hareket ettirilmesi de puanlamada dikkate alınan kriterlerdendir. Bölümlerden birisinin eksik yapılması, sürüden kontrolsüz ayrılan koyun, koyuna köpek sahibi tarafından temas veya köpeğin koyuna gereksiz diş atması (nipping), diskalifiye sebebi olarak kabul edilir. Ancak, hakemler, köpeğin diş atmasının, koyunun inatçılığı nedeniyle gerçekleştiği görüşüne varırlarsa diskalifiye kararı vermeyebilirler. Yarışmacı olacak köpeklerin 3 yaşını doldurmuş olanlarda PRA/CEA raporlarının alınmış olması gerekmektedir.

Yarışma puanlama formatı, puan kazanma değil, toplam puandan ceza puanları düşülerek hesaplanan bir metod üzerine kurulmuştur. Sürü gütme yarışmaları 3 farklı kategoride değerlendirilir, tek sürüyle yapılan “driving”, çift sürüyle yapılan “supreme” ve çift köpekle yapılan “brace”’dir. Yarışmacılara, sürüdeki koyun sayısı ve mesafeye göre, 15 ila 20 dakikalık bir süre verilir.




Puanlamaya esas teşkil eden bölümler:




Outrun (Çevirme) 20 puan




Yarışma sahasının başlangıç noktasında sahibiyle beraber bekleyen köpek sürenin başlatılmasıyla beraber 700-800 metre mesafede duran sürüye gönderilir. Sağ veya sol taraftan koşu yapılabilir. Sağdan sola veya tersine çapraz geçiş puan kaybına neden olur. Çevirme koşusu, köpeğin sürünün arkasına geçerek pozisyon almasını sağlayan ilk harekettir. Burada değerlendirmeye esas olan, koşunun çok dar veya geniş yapılıp yapılmadığıdır. Geniş alınan koşu, zaman kaybı ve kontrol eksikliğine, dar alınan koşu ise sürünün ürkmesine neden olur.




Lift (Kaldırma) 10 puan




Köpek sürüye arka tarafından dolaşarak yaklaştığında yavaşlayarak, ürkütmeden varlığını belli eder. Köpeğin gözle kilitlenerek yakınlarına geldiğini gören koyunlar, bulundukları yerden hareket etmeye başlarlar. Burada köpeğin koyuna telaş vermeden harekete başlatması esastır.




Fetch (Getirme) 20 puan




Sürü bulunduğu yerden kaldırılıp harekete başladığında, sahibin yanına getirilmesi süreci başlar. Sürünün sahip yanına getirilirken, zigzag çizmemesi, panikletilmemesi, ve 9 metre genişliğindeki kapıları atlamadan geçirilmesi önemlidir. Getirme işleminin akıcı olması istenir. Duraksayarak yada fazla sayıda komutla yönetilmesi, puan kaybına neden olur. Kapı atlanması diskalifiye nedenidir.




Drive (Sürme) 30 puan




Köpek tarafından sahibin yanına kadar getirilen sürü, bir üçgen çizecek şekilde, geldiği yönün çaprazına, sahibinden uzağa doğru sürülmeye başlanır. Yine var olan kapı engelleri atlanmadan, “ayırma” alanına sokulur. Ayırma alanı, sınırları çizgilerle belirlenmiş, çapı 36 metre olan bir bölgedir. Ve yarışma alanının ortalarında bir bölümde yer alır.




Shedding (Ayırma) 10 puan




Ayırma işlemi mutlaka ayırma alanında gerçekleştirilmelidir. Önceden renkli tasma veya sırt boyasıyla işaretlenmiş koyunlar, köpek tarafından sürünün diğer bireylerinden ayırılır. Ayrılan koyunlar, köpek tarafından ayırma alanı sınırları dışına çıkarılır. Ayırma işlemi yapılırken, koyunların, ayırma alanı çizgisi dışına taşmaları, yanlış koyunun sürüden ayırılması gibi durumlar puan kaybına neden olur.




Penning (Ağıla sokma) 10 puan




Ayırma işlemi tamamlandığında, hakemlerin işaretiyle, sürü sahibi, köpeğe sürüyü tekrar toplatır. Yeniden bir araya getirilen sürü, köpek tarafından ağıla doğru sürülür. Sürü 1.5 metre genişliğinde girişi olan ağıla girerken, sahip 1.8 metre uzunluğundaki ipin yardımıyla kapıyı açık tutar. Ağıla sokulma işlemi sırasında, kapının ipini tutma dışında köpeğe herhangi bir yardım yapılamaz.




Single (Tek ayırma) 10 puan




Ağıla sokulan sürü, tekrar ayırma bölgesine götürülmek için serbest bırakılır. Sürüyü ayırma bölgesine getiren köpek, içlerinden hakemin belirlediği tek bir tanesini sürüden ayırarak, çizili alanın dışarısına çıkarır. Tek olarak ayrılan koyunun sürünün diğer bölümünden uzakta bir yerde, bir süre köpek tarafından tutulması gerekir.




Yarışma kategorilerinin puanlama ve puanlama kriterleri:




“Drive” yarışmasında puanlama

outrun (çevirme) 20 puan

lift (kaldırma)10 puan

fetch (getirme) 20 puan

drive (sürme) 30 puan

shedding (ayırma) 10 puan

penning (ağıla sokma)10 puan

single (tek ayırma) 10 puan

toplam 110 puan




Çift köpekli “Brace” yarışmasında, tek sürü kullanılır. Köpeklerden birisi sağdan, diğeri soldan gönderilir. Köpeklerin birbirlerinin tarafına geçmesi puan kaybına neden olur. puanlama,



outrun (çevirme) 2 x 20 = 40 puan

lift (kaldırma) 2 x 10 = 20 puan

fetch (getirme) 20 puan

drive (sürme) 20 puan

shedding (ayırma) 10 puan

penning (ağıla sokma) 2 x 10 = 20 puan

toplam 140 puan




Tek köpek ve çift sürüyle yapılan, “Supreme” yarışmasında, “Drive” yarışmasının en başarılı 15 köpeği yarışma hakkı kazanır. Puanlaması,




outrun (çevirme) sürü başına 20 = 40 puan

lift (kaldırma) sürü başına 10 = 20 puan

fetch (getirme) sürü başına 20 = 40 puan

drive (sürme) 40 puan

shedding (ayırma) 20 puan

penning (ağıla sokma) 10 puan

toplam 170 puan

alıntıdır