KÖPEK EĞİTİMİ " KÖPEKLİ SPORLAR "

FRISBEE



Köpekli frisbee sporu, köpekle insan ilişkisinin spora yöneldiği son 30 yıl içerisinde, diğer köpekli sporlar gibi büyük kitlelerin beğenisini kazanarak ortaya çıkmış ve hızla yayılmaya başlamıştır.

Kökeni A.B.D. olduğu halde, günümüzde dünya üzerinde köpekle olan ilişkileri üst seviyeye çıkmış toplumların hemen hemen tümünde zevkle yapılmaktadır.

İlk başlarda gösteri amaçlı bir aktivite olarak düşünülse de, kısa sürede köpek sahipleri tarafından eğlenceli bir spor haline dönüştürülmüş, zamanla da büyük rekabetlerin yaşandığı çekişmeli bir yarışma formatı halini almıştır.

Köpekli Frisbee Sporunun Tarihçesi

Köpeklerle yapılan frisbee aktivitesinin geçmişi 1970’li yılların başlarına uzanır. Seyirci önüne çıktığı ilk ülke A.B.D.’dir. 1974 yılı 4 Ağustos akşamı, Los Angeles Dodgers ve Cincinati Reds arasında oynanan son derece çekişmeli ve iddialı bir baseball maçı, tel örgünün üzerinden yanında bir köpekle sahaya atlayan, Alex Stein isimli bir yüksekokul öğrencisi tarafından kesintiye uğratıldı.

Köpeklerle yapılan frisbee aktivitesinin geçmişi 1970’li yılların başlarına uzanır. Seyirci önüne çıktığı ilk ülke A.B.D.’dir. 1974 yılı 4 Ağustos akşamı, Los Angeles Dodgers ve Cincinati Reds arasında oynanan son derece çekişmeli ve iddialı bir baseball maçı, tel örgünün üzerinden yanında bir köpekle sahaya atlayan, Alex Stein isimli bir yüksekokul öğrencisi tarafından kesintiye uğratıldı.

Alex yanında köpeğiyle beraber çeşitli renklerde frisbeelerle sahaya inmişti, köpeğin 50 km’ye yakın sürati ve 3 mt yükseklikte atılan frisbeeleri yakalıyor olması, oyuncular da dahil olmak üzere herkesi kilitlemişti. Maçı milyonlarca televizyon izleyicisine anlatan spikerler dahi, sahaya inen köpek ve yaptığı gösteriyi anlatmaya başlamıştı. Beraberinde seyirci de coşmuş, büyük bir tezahürata başlamıştı.

Alex ve köpeği Ashley Whippet hemen hemen 8 dakika süren gösterilerine soluksuz devam ettiler, ancak maçı izinsiz olarak bölmüş olmaları nedeniyle görevliler vasıtasıyla gösteri tamamlanamadan sahadan dışarıya alındılar. Alex izinsiz sahaya inmek ve macın oynanmasını engellemekten 250 Dolar para ve bir süre gözaltında tutulma cezasına çarptırılmış olsa da, artık köpekli frisbee sporunun tohumları her yere saçılmıştı. Gördüğü beğeni ve ilgi, yankılarını ülke çapında duyurmaya başlamıştı.

Alex, bu olaydan sonra, aldığı desteği görerek ülke çapında kulüplerin kurulması ve sporun köpek sahipleri arasında yaygınlaşması amacıyla Irv Lander ve Eldon McIntire ile birlikte çalışmaya başladı, ortaya çıkan spor herkesin yapabileceği kadar kolay ve seyretmesi de bir o kadar zevkliydi. Ülke çapında inanılmaz hızlarda frisbee kulüpleri kurulmaya başlandı. Günümüzde Alex ve Eldon halen bu spora gönül vermiş ve onun gelişmesi için çalışmaktadırlar.

Ashley Whippet ise frisbee tarihinin en iyi bilinen ve başarılı köpeğidir. İnce yapılı, uzun burunlu, ele avuca sığmaz Whippet ırkı bir köpekti. Daha 6 aylıkken Ohio State Üniversitesinde herkesin hayranlığını uyandırmaya başlamıştı. Peş peşe 3 yıl Dünya Şampiyonu olmuş ve yetenekleriyle bu sporun standartlarını oluşturmuştur. Birçok filmde ve belgeselde de rol alan Ashley, 1985 yılında ölümüne kadar kısa ancak dolu dolu bir hayat yaşamış, hatta o kadar tanınmış sporcu bir karakter yansıtmıştı ki “Sports Illustrated” dergisi, Ashley Whippet’in ölümü nedeniyle bir sayısını ona ayırmıştı. Dünyadaki en prestijli köpekli frisbee yarışması, yılda 1 kere A.B.D.’de düzenlenen “Ashley Whippet Invitational” ‘dır. Ashley 1985 yılında ölümünden önce, kendi adına 1982 yılından itibaren düzenlenmeye başlayan ve geleneksel hale getirilen bu yarışmayı görme şansına sahip olmuştu. Ashleyin öldüğü sene ise A.B.D.’de resmi frisbee yarışmacısı olan köpek sayısı 15.000’e ulaşmıştı. 11 yılda ortaya çıkan bu frisbee köpeği artışı, sektörde yeni dengelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Günümüzde, ülkemizde ve Avrupa’da köpekli frisbee sporu

Günümüzde frisbee yarışmaları 4 kıtada düzenlenmektedir, sadece A.B.D.’de 1 milyon dan fazla frisbee sporu yapan ve 250.000 kayıtlı yarışmacı köpek olduğu tahmin edilmektedir. Frisbee sporu yapan köpeklerin büyük bir kısmı ele avuca sığmadıkları için barınaklara terk edilen köpeklerden çıkmaktadır. Son bulmak üzere olan bir yaşamdan, mutlu bir beraberliğe uzanan yolda, bu sporu yapan köpekler, sahipleri ve de onları zevkle seyredenler, Ashley Whippet’in attığı tohumların meyvelerini toplamaktadırlar.

2000'li yıllarda köpekli frisbee sporu büyük kitlelere yayılmasıyla beraber ekonomik olarak da canlı bir durumdadır, gösterilerde ve yarışmalarda kullanılacak çeşitli marka ve özellikte frisbeeler, yarışma kıyafetleri, hediyelik eşyalar, enerjik köpekler için özel mamalar ve konuyla alakalı akla gelebilecek her türlü malzeme üretilmekte, satılmaktadır.

Dünya üzerinde A.B.D. hem katılımcı sayısı hemde organizasyon yaygınlığı açısından başı çekmektedir. Resmi olarak 3 kurum ülke çapında ve uluslararası tüm yarışma ve gösteri organizasyonlarının düzenlenmesinde çalışmaktadır. USDDN, Skyhoundz ve UFO organizasyonları birbirinden ayrı ve bağımsız olsalarda, genel yarışma kuralları hemen hemen aynıdır. Aralarındaki farklar, sadece yarışma formatlarındaki küçük değişikliklerdir. Dünya üzerinde yarışma düzenlemek isteyen kulüpler, bu organizasyonlardan birisinin formatını ve adını kullanmak, yetkili hakem davet etmek suretiyle yarışma düzenlerler.

Avrupa ise köpekli frisbee sporunu yeni yeni tanımaktadır. Her yıl Mart-Ekim ayları arasındaki sezonda, kıta çapında düzenlenen 60 yarışma ve ortalama Avrupa çapında 500 yarışmacı ve 300 civarında sürekli yarışmacıyla Hollanda, Belçika, Almanya ve Polonya önde gelen ülkelerdir. Toplam 7 katılımcı Avrupa ülkesi arasında, 2006 yılı itibarıyla Türkiye’de yer almaktadır. Bu durum ülkemiz isminin, köpek yetiştiriciliği ve köpekli sporlarda ileri kabul edilen birçok Avrupa ülkesinin önüne yer almasını sağlamıştır.

Ne tür köpekler ve kimler bu sporu yapabilirler

Sporun temel felsefesi bir hafta sonu hobisi ve aile aktivitesi olmasıdır. Frisbee dışında bir malzemeye ihtiyaç duymadan, köpek ve sahibi ile birlikte yakın çevrede bulunabilecek çimenlik bir arazide bir takım çalışması şeklinde yapılabilir.

Genel yapısı koşu, zıplama ve atılan bir objeyi getirme üzerine kurulu olduğundan, küçük ve orta boy ırklar için ideal bir spordur. Aslen fiziksel ve mental bir rahatsızlığı olmayan her köpeğin yapabileceği, hatta bu ve buna benzer aktivitelerle köpeklerde birçok davranış bozukluklarının düzeltilmesinde olumlu sonuçlar elde edildiği bilinmektedir. Köpekli frisbee sporunun aile aktivitesi olması nedeniyle, birçok yarışmada 14 yaş altı, 60 yaş üstü ve fiziksel engelliler kategorileri açılarak katılımın toplumun tüm kesimlerine yayılması da sağlanmaya çalışılmaktadır.

Her ne kadar aktivite tüm ırklar için zevkli bir oyun olsa da, yarışma boyutunda iddialı ekipler, çoğunlukla 15-25 kg arası ağırlığa sahip, fiziksel olarak çevik, hareketli objeleri takip isteği kuvvetli, insandan komut almaya yatkın köpekleri tercih etmektedirler. Çok küçük köpekler ise hem kullandıkları frisbee hemde kategorileri olarak ayrılmışlardır. Ağırlığı 11.35 kg’dan az veya omuz yüksekliği 40.60 cm’den düşük olan köpekler „micro“ kategorisinde yarışırlar.

Yarışmalarda kullanılan frisbeeler

Frisbee köpek tarafından ağız yoluyla tutulduğundan kullanılan frisbeelerde bu duruma uygun olarak tasarlanırlar. Köpeksiz yapılan frisbee sporlarında kullanılanlardan bazı açılardan farklılıklar taşırlar. Frisbeelerin şekilleri, hem uçuşunun dengeli olması hemde yakalama esnasında köpeğin ağzına zarar vermemesi şartları göz önünde bulundurularak tasarlanmışlardır. Çeşitli markalarda üretilen frisbeeler, köpeğin ısırış kuvvetine, ağız yapısının hassasiyetine hatta hava şartlarına göre çeşitlilik arzetmektedir. Çeşitlilik o kadar artmıştır ki, kapalı sopr sahalarında gece düzenlenen yarışmalarda ve gösterilerde fosfor etkisi yapan, karanlıkta ışık saçan frisbeeler kullanılmaktadır.