9 Ağustos 2008 Cumartesi

KÖPEK PSİKOLOJİSİ

Köpek Davranışı Üzerine Etki Eden Faktörler Neler?
Gözle izlenebilse dahi, herhangi bir davranışı (örneğin yiyecek arama) değerlendirmek son derece zordur; zira çoğu davranışın ortaya çıkmasında rol oynayan esas faktörler (örneğin acıkma ve bünyevi ihtiyaçlar) gözle incelenemez. Bu nedenle yemek yeme gibi bir davranışı anlayabilmek için acıkma hakkında da bilgi sahibi olmak gerekir. Yani gözle izlenebilen bu davranışı harekete sevk eden motifler ortaya konulmalıdır.

Davranışın ortaya çıkmasındaki rolünden bahsettiğimiz motifler de çeşitli faktörlerin etkisi altındadır. Kısacası davranış, özellikle kalıtım ve çevre arasındaki sürekli alışverişin sonucunda şekillenmektedir.

Davranışa etki eden faktörler şöyle sıralanabilir:
1- Kalıtım
2- Yapısal faktörler ve iç etkiler
3- Sosyal faktörler ve öğrenme

Kalıtımın Davranış Üzerindeki Etkileri
Davranışın ortaya çıkışında kalıtımın rolü büyüktür. Kalıtım, koku alma, av ve yiyecek bulma yeteneğiyle beslenme gibi davranışlara yön verir. Bu gibi yetenekler, yine insanın müdahalesi sonucu seleksiyona (ayıklama) uğratılarak, çeşitli ‘görev köpekleri’ elde edilmiştir. Köpeğin kalıtsal özelliklerine yön verilerek elde edilen görev köpeklerinde duyu kabiliyetleri son derece gelişmiş durumdadır. Eğitimle bu yeteneklerin daha da geliştirilmesini sağlamak mümkündür.

Köpeğin davranışını değerlendirirken kalıtsal özellikler, özellikle duyuların hangi yönde seleksiyona uğratıldığı ve geliştirildiği kesinlikle hesaba katılmalıdır. Örneğin; bekçi köpeği, ev köpeği olarak eve alındığında, apartmandaki en ufak sese havlıyorsa, sahibinin şikayet etmesi son derece anlamsızdır. Ayrıca havlama, ileride değineceğimiz gibi, sadece bekçi köpeklerine has bir olay değildir. Zaten köpeğin evcilleştirilmesinin en önemli nedenlerinden biri, köpeğin gelen yabancıları önceden fark edip insanları havlayarak uyarmasıydı. Köpeğin bu yeteneğini keşfeden insanoğlu, seleksiyon yoluyla bu özelliğin gelişmesini sağladı. O halde, havlamanın anormal bir davranış olup olmadığına karar vermeden önce iyi düşünmemiz gerektiği ortadadır.

Genler davranış üzerine bu kadar etkili olduğuna göre, bu genlerin kökenine, yani köpeğin atasına değinmemiz gerekiyor. Bu nedenle kalıtımın davranış üzerine etkilerini anlamak için, köpeğin geçmişine kısaca göz atmak gerekir.
Prof. Dr. Tamer Dodurka
İ. Ü. Veterinerlik Fakültesi
İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı

Hiç yorum yok: