KÖPEK BAKIMI

SORU : Benim bir Pinscher’ım var. Evde çok sakin fakat kapı çalınca çok havlıyor ve kapıya geleni parçalayacak gibi. Genelde herkes korkuyor, ben de kapı çalınca odaya kapatıyorum. Bu sefer bana kızıyor. O sevindiği için öyle yapıyor, ama sevgisini bir garip gösteriyor. Sesi çok kuvvetli, geleni korkutuyor, çocukları da sevmiyor.


CEVAP : Genel olarak küçük ırk köpeklerde bu tip sorunlar var. Bunun geçmişten gelen nedenlerinden biri bunların birçoğunun av köpeği olarak kullanılmasını gösterebiliriz. Duydukları farklı bir ses karşısında derhal sahiplerini uyarmak zorunda gibi hissediyorlar. Bebeklik döneminde ki bu şirin havlamalar sahiplerince sevgi gösterisi ile ödüllendirildiği zaman köpeğimiz büyüdüğü zaman daha uzaktan gelen seslere dahi tepki verir duruma dönüyor.
Burada bahsedeceklerim sadece ortalama köpek karakterleri için öğütlerdir. Daha fazlasını yazmak, köpek sahiplerini yönlendirmek elbette çok isterdim, fakat köpeğin sorunlarının kaynağını, nedenini bilmeden ve izlemeden bunu yapabilmek mümkün değil. Yani demek istediğim sorunların bazıları çok geç kalınmamışsa uygun davranış eğitimi ile problemli davranış değiştirilebilir.
Köpeğinizin havlamasının bazen çok basit bir nedeni olabilir. Bu nedenleri ortadan kaldırarak, basit çözümler üreterek eğitime başlayabilirsiniz.
Her havlama çözülemeyebilir. Bunun nedeni, köpek sahibinin hatalı davranmasıdır. Özellikle erkek köpek sahipleri köpekleri toy gruptan dahi olsa havladıkları zaman mutlaka ödüllendirir, köpeklerini severler, farkında olmadan havlamaya teşvik etmiş olurlar. Bu durumda köpeğimiz daha fazla sevgi alabilmek için daha fazla olur olmaz seslere havlamaya başlar. Bir süre sonra bu davranış köpeğimizin karakterine oturur ve vazgeçirmek kimi zaman imkânsızlaşır. Kimi köpeklerde bu irsi bir davranıştır. Anne ya da baba da var olan havlama sorunu yavruya geçmiştir, bebeklik döneminde yapılacak uygun çalışma ile sorun büyümeden çözüme ulaşılabilir. Kimi köpeklerde bu ırksal bir sorundur. Sinirli yapıya sahip ırklarda havlamadan vazgeçirmek oldukça zor olabilir ki, bu ırklar daha önce bahsettiğim havlamaya karşı sahibi tarafından ödüllendirildi ise imkânsızlaşabilir.
Birçoğumuzun köpeği havladığı ya da bir yerleri kemirdiği, ya da sahibini ısırdığı zaman daha fazla ilgi çeker. Bu yetiştirme hatası sonucunda köpeğimiz daha fazla dikkat çekmek ve kendisi ile ilgilenilmesini sağlamak amacıyla doğal bir davranış olarak daha fazla yaramazlık ya da başka bir deyişle istenmeyen davranışlar yapacaktır. İşte yetiştirme hatalarından birkaçı. Köpeğimiz aşırı havlama sergilerken mutlaka tüm ailenin dikkatini üzerine çekecektir. Oysaki aynı köpek bir kenarda oyuncakları ile oynarken ya da sahibini yemek yerken, sessizce otururken ya da sokakta kendisine havlayan diğer köpeklere tepkisiz kalırken ödüllendirilmez.
Şunu unutmamak gerekiyor, köpeğimiz özelliklede küçük ırk bir köpekse her an sahibinin ilgisine ihtiyacı vardır. Bu nedenden ötürü hangi davranışlar daha fazla sahibinin ilgisini çekiyorsa o davranışları daha sık tekrar edecektir.
Köpeğinizin olumlu ve olumsuz hareketlerinin birçoğunun nedeni sahibin yetiştirmesi ile paralel ilerler. Havlama alışkanlığını kazanmış bir köpekte sabretmeyi öğrenmek zorundayız. Burada davranış eğitimi yapılmalı. Yani köpeğimize havlayarak bir yere varamayacağını, bize istediğini yaptıramayacağını, ilgi alamayacağını ya da havladığı kişiyi kaçıramayacağını davranışlarla anlatılmalı. Sonsuza kadar havlayan bir köpek olamaz, bu yüzden köpeğimiz mutlaka susacaktır. O havlarken nasıl ilgisiz kalıyorsak sustuğunda da onun ihtiyacı olan ilgiyi derhal göstermeliyiz. Havlama alışkanlığı kazanmış köpekler ilgiyle beraber hemen tekrardan havlamaya kalkışacaklardır. Aynı şekilde biz de o anda ilgimizi çekmeli az önceki tepkisiz halimize dönmeliyiz. Burada cezalandırma olarak tepkisiz kalmayı kullanıyoruz. “Hayır”, “sus”, “yapma” vs. türü tüm komutlarda onunla ilgilendiğimizin bir göstergesi olacağından dolayı hiçbir komut kullanmamak gerekir.
Komut alma alışkanlığı kazanmış köpeklerde havlama ya da benzeri istenmeyen davranışlardan vazgeçirmek daha kolaydır. Burada köpeğin mutlaka sahibinin verdiği komutlara uyduğu takdirde ödüllendirilmesine ihtiyacı var. Köpeklerimizi karşılıksız olarak ödüllendirmemeliyiz. Oyuncak, yemek, sevgi, oyun, gezinti, okşama vs. bunların her biri için önce bunu hak etmesini sağlamalıyız. Bu hak edişi ve sonrasından gelen ödülü fark eden köpeğin yeni ve sonsuz numaralar öğrenmesi kaçınılmaz olur.
Evimde eğitimini tamamladığım bir cocker’a dışarıya çıkmayı hak edebilmesi için tasmasını getirmeyi öğrettim. Dışarı çıkış saatlerinde yaptığım çalışmada hazırlanıp ayakkabılarımı giyindikten sonra köpeğimin tasmasını takıp çıkarttım sonrasında tasmayı kapının yanına attım. Köpeğim bunu birkaç denemeden sonra anladı. Tasmayı alıp geldi dışarı çıktık. Sonra farklı zamanlarda tasmasını alıp geldiğinde onunla hiç ilgilenmedim, sadece dışarı çıkış saatlerinde “tasma nerede?” komutu ile beraber tasmasını alıp gelmeye başladı. Tasmasını getirmesinin bize bir faydası yok gibi görünse de, köpeğin komut alma alışkanlığını geliştirmesine ve ödülü hak etme gayreti açısından büyük önemi vardır.
Kontrolün sahibinde olduğunu kabul eden köpekler her zaman daha fazla özgür ve mutlu olurlar. Burada tasma getirmenin karşılığında dışarıya çıkmayı hak eden köpeği biraz değiştirelim. Bu sefer susmanın karşılığında ödül alan bir köpek için neler yapabileceğimize bakalım; bunun için mutlaka köpeğimizin ilgi alanlarını bilmeliyiz. Örneğin çok havlayan köpeğimiz top oyununu çok seviyorsa bunu kullanmalıyız. Köpeğimizin oyuncakları ve topları genelde bulunduğu odada kalsın. Ne zaman ki köpeğimiz havladı o anda derhal odadaki tüm oyuncakları toplayıp kaldırmalıyız. Bu davranışımız köpeğin dikkatini çekecek havlamayı bırakıp susacak bizi izleyecek ne yapmaya çalıştığımızı anlamaya çalışacaktır. Dikkatinin dağılması aynı zamanda havladığı nedenden uzaklaşması olacağı için muhtemelen susacaktır. Kısa bir aradan sonra oyuncaklarını tekrardan odaya getirebiliriz.
Köpeklerde kendi kendilerine geliştirdikleri davranışları sonlandırmaya çalışmak oldukça zaman ve sabır isteyen bir iştir. Söz konusu davranışları sonlandırmak kimi zamanlar imkânsızlaşabilir. Bu nedenden dolayı yavru eğitimine önem verilmeli ve istenmeyen davranışlar pekişmeden önce yok edilme yoluna gidilmelidir. Bu aşamada her köpeğin yavruluktan itibaren profesyonel eğitime ne kadar çok ihtiyacı olduğunu bir kez daha anlıyoruz.